Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου 2008

Η ευθύνη μας


…Την οδύνη μου, ως πατέρα που βίωσε τον άδικο θάνατο ενός παιδιού του από το οπλισμένο χέρι ενός άλλου παιδιού του, ήρθαν να εντείνουν και να συμπληρώσουν αισθήματα πικρίας και αγωνίας, καθώς οι βιαιότητες, οι βανδαλισμοί, οι καταστροφές, οι λεηλασίες και οι εμπρησμοί τραυματίζουν βάναυσα την ψυχή και το σώμα της πατρίδας μας.

Βεβαίως, η εύκολη λύση είναι να περιοριστούμε σε καταδικαστικά και επικριτικά σχόλια, επιρρίπτοντας όλη την ευθύνη σε όσους υπερέβησαν τα όρια της εύλογης διαμαρτυρίας. Δεν δικαιούμαστε, όμως, να ομιλούμε, αν δεν αναλάβουμε πρώτα τις ευθύνες που αναλογούν στον καθένα μας, με αυτοκριτική και με πνεύμα μετανοίας. Δεν είναι δυνατόν να θεωρητικολογούμε χωρίς καν αναφορά στο ότι δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για την αφαίρεση μιας ανυπεράσπιστης νεανικής ζωής…

Τα παιδιά μας δεν είναι εξαγριωμένα χωρίς λόγο. Η προσωπική επαφή μου με τους νέους μου δίνει το δικαίωμα να δηλώνω μετά λόγου γνώσεως ότι το σύνολο σχεδόν της νέας γενιάς δεν είναι εναντίον των αρχών, των αξιών και των ιδανικών του γένους μας, αλλά εναντίον όλων υμών που τους τα διδάσκουμε και συγχρόνως τα προδίδουμε ανερυθρίαστα και ασύστολα. Τα παιδιά μας δεν αμφισβητούν την αλήθεια, αλλά την προδοσία της. Τα παιδιά μας είναι θυμωμένα μαζί μας επειδή μας αγαπούν και αισθάνονται προδομένα. Η νεολαία νιώθει όχι μόνο το ασφυκτικό παρόν που φτιάξαμε εμείς οι φυσικοί ή θεσμικοί γονείς τους, αλλά, κυρίως, καταγγέλλει την υποθήκευση, αν όχι την κλοπή, και την καταστροφή του μέλλοντός της.

Βεβαία οι βανδαλισμοί… η πυρπόληση του μόχθου εργοδοτών και εργαζομένων... και η εξάντληση των δυνάμεων της νεολαίας μόνο για την εκτόνωση της οργής ανοίγουν απλώς περισσότερες πληγές και θρέφουν τον φαύλο κύκλο της παρακμής. Όμως πώς να καταδικάσεις τον αδικημένο για τα λάθη του, αν δεν αναζητήσεις πρώτα τρόπους και λύσεις που να δίνουν ελπίδα…

Για πόσο ακόμα μπορούμε να στεκόμαστε, κλήρος και λαός, αδιάφοροι ή αυτοκαταστροφικά βολεμένοι απέναντι σε φαινόμενα τα οποία όλοι αναγνωρίζουμε, όλοι συμφωνούμε ότι δεν είναι δυνατόν να συνεχίζονται, όλοι δηλώνουμε ευκαίρως-ακαίρως τη δυσφορία μας και συγχρόνως τα συντηρούμε ή τα ανεχόμαστε ως παθητικοί δέκτες της ίδιας μας της αυτο-υπονόμευσης;

Πώς να πείσουμε τους νέους ότι η Εκκλησία είναι ο χώρος της αγάπης, της ελπίδας, της παρηγοριάς… όταν δίνουμε δικαιώματα στον λαό του Θεού να φοβάται ότι μετατρέψαμε τον οίκο του Θεού σε οίκο εμπορίου; Όταν δεν τολμάμε πια να υψώσουμε φωνές σαν εκείνες του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου ή του Γρηγορίου του Παλαμά, όταν τόλμησαν… να αντιπαρατεθούν με τα κατεστημένα συμφέροντα της εποχή τους…

Πώς να ζητήσουμε κατανόηση και θυσίες από τον λαό μας για τη σοβούσα οικονομική κρίση, όταν οι εσσαεί προτεινόμενες επί δεκαετίες λύσεις επαναλαμβάνουν κυνικά σενάρια μονόπλευρης λιτότητας; Όταν οι περιορισμοί και οι θυσίες επιβάλλονται μονομερώς, εξαιρώντας προκλητικά εκείνους προς τους οποίους θα έπρεπε καταρχήν να απαιτηθεί η συνεισφορά τους στην υπέρβαση της κρίσης;

Πώς να ζητήσουμε την εμπιστοσύνη του λαού στους θεσμούς… όταν κωφεύουμε στα στοιχειώδη αιτήματα για δικαιότερη πραγματικότητα, για προστασία του λαού… από τα ποικίλων ειδών πελατειακά δίκτυα, που συνιστούν πρόσφορο έδαφος για την επικράτηση της φαυλότητας και την υπονόμευση της δημοκρατίας;

Ποιος μπορεί να κατηγορήσει για φωνασκία όσους δικαίως κραυγάζουν απαιτώντας διαφάνεια, κοινωνική λογοδοσία… Ποιος μπορεί να κοιτάξει στα μάτια χωρίς αιδώ τον άρρωστο που δοκιμάζει την κατάσταση που επικρατεί στην δημόσια υγεία εδώ και πολλά χρόνια; Τον συνταξιούχο που αδυνατεί να πληρώσει τα φάρμακά του; Τον άνθρωπο του μόχθου που αδυνατεί να εξασφαλίσει το μέλλον των παιδιών του; Τον σπουδαστή που βιώνει την ερήμωση της παιδείας από οράματα και ιδανικά;

Η απάντηση σε όλα αυτά δεν είναι η δικαίωση των βανδαλισμών, αλλά ούτε και η απάνθρωπη καταστολή κάθε διαμαρτυρίας. Η διαμαρτυρία είναι ανάγκη και δικαίωμα. Όμως… η βία θρέφει την βία και οι επιτήδειοι βρίσκουν την ευκαιρία να επιβάλλουν λύσεις που κάθε άλλο παρά ανταποκρίνονται στα αιτήματα και τις ανάγκες των αδικημένων…

…Η κρισιμότητα των καιρών επιτάσσει να αρθούμε στο ύψος των περιστάσεων, να αναλάβουμε τις ευθύνες μας –με τρόπο ορατό και έμπρακτο- απέναντι στον λαό του Θεού και να εμπνεύσουμε τους ανθρώπους, ώστε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας σε κοινό αγώνα για την ειρηνική ανατροπή της καθοδικής πορείας που απειλεί τη χώρα μας.



Το πλήρες άρθρο-παρέμβαση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερωνύμου δημοσιεύθηκε στον Κόσμο του Επενδυτή, το Σάββατο 13 Δεκεμβρίου 2008.

Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2008

Ο Ιεροψάλτης


Μια σκιά κινείται αθόρυβα προς το ψαλτήρι, καθώς βγαίνει από το ιερό βήμα περνάει δίπλα από τον Αρχάγγελο και καθώς προχωράει σταυροκοπιέται ευλαβικά. Μόλις προσκύνησε τους Αγίους και πήρε την ευχή του ιερέως. Σεμνά, ταπεινά, ήσυχα ντυμένος στο μαύρο λιτό ράσο, ο ιεροψάλτης, παίρνει την θέση του στο ψαλτήρι. Μισοκρυμμένος πίσω από το αναλόγιο με τα ιερά βιβλία, στέκεται σοβαρός και με φόβο Θεού για την επικείμενη μυσταγωγία. Ίσως αισθάνεται το ανέμισμα των πτερύγων των αγγέλων και διαπιστώνει έντρομος το μεγαλείο της Θείας Δύναμης και ταυτόχρονα την δική του ασημαντότητα και αμαρτωλότητα! Ρίγη συγκίνησης και δέους τον διαπερνούν και εύχεται να τον ενδυναμώσει ο Θεός στη σωστή εκτέλεση της ψαλμωδίας. Όλοι στην εκκλησία προσμένουν ενωμένοι σ' ένα σώμα την, ασύλληπτη για τον ανθρώπινο νου, επικοινωνία με το Θείον! Ιερή στιγμή όταν θέλεις να απευθυνθείς στην Υπερδύναμη, να ζητήσεις, να ευχαριστήσεις ή να μεταλάβεις των Αχράντων Μυστηρίων!

Σιγανά και ταπεινά, αβίαστα και ευλαβικά. ο ιεροψάλτης αρχίζει να ψάλλει. Ψάλλει «κατ' έννοιαν», όπως απαιτεί η ιερή παράδοση, για να γίνουν απολύτως κατανοητά τα ιερά κείμενα. Πρέπει να δώσει «σάρκα και οστά» στα μουσικά μέλη και να αποδώσει όσο το δυνατόν πιο αυθεντικά το πνευματικό τους περιεχόμενο και άρωμα, ώστε να συντελεσθεί το προσδοκώμενο: η ανάταση των ψυχών. Συγκεντρώνεται ο ιεροψάλτης στα υψηλά νοήματα τα οποία αποκαλύπτονται πλήρως σ' όλο τους το μεγαλείο, όταν ψάλλονται στις ιερές ακολουθίες, όταν επενδύονται έντεχνα με την ιερή μουσική των αγίων μουσουργών. Είναι αλήθεια ότι η ιερή ψαλμωδία εμπεριέχει τον Σταυρό και την Ανάσταση! Την διαρκή χαρμολύπη και την πορεία καθόδου πριν την άνοδο! Το άκουσμα, πένθιμο ή αναστάσιμο, κατανυκτικό ή θριαμβευτικό, είναι πάντοτε σοβαρό, λιτό και σεμνό, όπως ταιριάζει όταν απευθύνεται προς τον Βασιλέα των όλων! Δεν υπάρχει στόμφος και επιτήδευση, δεν ακούγονται άτακτες κραυγές, δεν έχουν θέση οι συναισθηματικές εξάρσεις και οι μουσικές επιδείξεις ατομικής δεξιοτεχνίας. Με άλλα λόγια, δεν ισχύουν τα κοσμικά κριτήρια για την μουσική και καλλιτεχνική απόδοση που στηρίζονται στην ατομική απόλαυση, στην τόνωση του εγώ, και ικανοποίηση των συναισθηματικών αναγκών και απαιτήσεων του ακροατή. Αντίθετα, η ιερή ψαλμωδία ευαισθητοποιεί την πνευματική λειτουργία των πιστών, όλων των μετεχόντων προσώπων, ως σώμα της εκκλησίας, στην ιερή μυσταγωγία και όχι «ακροατών» που παθητικά ακροώνται ως, κατακερματισμένες και περιχαρακωμένες στο εγώ τους, μονάδες-άτομα. Ο πνευματικός της ρόλος και η ίδια της η φύση δεν της επιτρέπει να ακούγεται παρά μόνο κατά τις στιγμές της θείας μυσταγωγίας της λατρείας και των ιερών μυστηρίων. Ειδάλλως αν δεν εκτελείται ως συστατικό στοιχείο της μυσταγωγίας, αλλοιώνεται και πλέον αποτελεί ένα ακόμη είδος κοσμικής μουσικής, άψυχης βέβαια και ξερής, χωρίς την ουράνια ανακαινιστική και πνευματοφόρα πνοή.

Ο ιεροψάλτης είναι ανώνυμος και αφανής όπως πρέπει να θέλει να είναι κάθε χριστιανός για τα καλά έργα του, τα οποία δεν εκτελούνται ούτε κατ ελάχιστον χωρίς την βοήθεια του Θεού. Έλεγε κάποιος δάσκαλος της ιερής τέχνης: «Λιώνει και σβήνει ο ιεροψάλτης όπως το κερί για να ζεστάνει και να κρατήσει αναμμένη την φλόγα!». Αυτό το σεμνό ήθος μας δίδαξαν οι πρόγονοί μας. Είναι αξιοσημείωτο ότι σε μια γωνίτσα πάνω σε αφθάστου κάλλους αγιογραφίες διακρίνουμε γραμμένη την φράση του δημιουργού: «ανωνύμου χειρός». Πράγματι το έργο δεν είναι ατομικό επίτευγμα και αποτέλεσμα ενός ανθρώπου. Μια αόρατη στρατιά ουρανίων δυνάμεων φτερουγίζουν πάνω από τους πιστούς και συμψάλλουν με ουράνιες εξαίσιες φωνές. Μαζί τους ψάλλει καρδιακά, νοερά και σωματικά όλος ο κόσμος προσφέροντας εαυτούς στον Θεό. Αυτές τις ιερές στιγμές δεν έχουν σημασία, ούτε η καλλιφωνία των ψαλτών, ούτε η χροιά ή η ένταση της ανθρώπινης φωνής, ούτε οι μουσικές εντυπώσεις. Σημασία έχουν: η ευλαβική δέηση ή ευχαριστία με καρδία συντετριμμένη και τεταπεινωμένη, και η ενσυνείδητη σταυροαναστάσιμη εσωτερική πορεία κάθε πιστού.

Κάποια στιγμή η μυσταγωγία φθάνει στο τέλος της και κάθε πιστός νιώθει ανακαινισμένος! Ο ιεροψάλτης κλείνει μαλακά. τα ιερά βιβλία και η σκιά του χάνεται γρήγορα καθώς περνάει δίπλα από τον Αρχάγγελο πριν εισέλθει στα «Άγια των Αγίων» για να προσκυνήσει και να πάρει και πάλι την ευχή και το κατευόδιο του ιερέα.


Αθήνα Ιανουάριος 2004

«Ανωνύμου Χειρός»

Τετάρτη 5 Νοεμβρίου 2008

Νικολάε Στάϊνχαρντ - Ο Άγιος των φυλακών


«ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ:
Ένα αριστούργημα. Το βιβλίο των βιβλίων τής Ανατολής.
Ένα βιβλίο σύγχρονο με τον Θεό...»

Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας Ντάν Κελάρου χαιρέτισε την παρουσίαση του βιβλίου στο Διεθνές Φεστιβάλ «Λουτσιάν Μπλάγκα» το 1992. Το Ημερολόγιο της Ευτυχίας του Νικολάε Στάϊνχαρντ κυκλοφόρησε και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Μαΐστρος και ήδη έχει κάνει την δεύτερη έκδοσή του.

Γόνος εβραϊκής οικογένειας ο κορυφαίος Ρουμάνος διανοητής ασπάστηκε την ορθοδοξία μέσα στις κομουνιστικές φυλακές και με αυτό του το βιβλίο αφήνει την πολιτική, λογοτεχνική και πνευματική του διαθήκη, την οποία σας συστήνουμε ανεπιφύλακτα.

Πηγάζοντας από τις εκπληκτικές εγκυκλοπαιδικές του γνώσεις, από την χάρη και την περηφάνια να ανακαλύπτει κοινά στοιχεία ανάμεσα στις ρουμάνικες και στις παγκόσμιες αξίες, ο λόγος του Ν. Στάϊνχαρντ σε κάνει να κινείσαι φυσικά και χωρίς κόμπλεξ μέσα στα αξιώματα της εποχής μας, ενώ ταυτόχρονα σου δίνει το έναυσμα να συν - μετέχεις στο μυστήριο της κυοφορίας του έργου του και να ανακαλύψεις το ευφυές νόημά του.

Να γιατί έχουν τόσο μεγάλο αντίκτυπο στην νεολαία τα βιβλία αυτού του μεγάλου και ατρόμητου συγγραφέα, του πατριάρχη της ρουμάνικης λογοτεχνίας. Είναι αλήθεια ότι Το Ημερολόγιο της Ευτυχίας ανήκει στην κατηγορία των λογοτεχνικών βιβλίων που αντιτίθενται σε κάθε ολοκληρωτικό σύστημα, μια λογοτεχνία πιο γνωστή και ως «λογοτεχνία του συρταριού».

Όμως το βιβλίο του Ν.Στάϊνχαρντ δεν είναι ένα καθαρό Ημερολόγιο Ιδεών. Περιγράφοντας έναν κόσμο κρατητηρίου, συγκαταλέγεται κι αυτό στην μακρά σειρά των βιβλίων που αντιτίθενται στην κομμουνιστική δικτατορία . Όμως το Ημερολόγιο της Ευτυχίας δεν αναφέρεται μόνο στο ολοκληρωτικό καθεστώς. Ο τίτλος του βιβλίου είναι μεταφορικός. Ένα ημερολόγιο απαιτεί να σημειώνεις καθημερινά τις σπουδαιότερες υπαρξιακές σου στιγμές και μάλιστα να τις σημειώνεις συνέχεια. Κανένα απ’ αυτά τα χαρακτηριστικά δεν υπάρχει στο βιβλίο του Ν. Στάϊνχαρντ. Είναι πραγματικά, όπως αναφέρει ο Νικολάε Μανολέσκου σε ένα χρονικό του «ένα λαμπρό βιβλίο, ένα πολυσύνθετο κράμα από αναμνήσεις, εξομολογήσεις, ερμηνευτική, χιούμορ, τραγωδία, ιστορία, οικουμενικότητα, μεταφυσική, φιλοσοφία, αποσπάσματα από βιβλία που έχει διαβάσει ο συγγραφέας κ.ά.».

Στο πρόσωπο του Ν. Στάϊνχαρντ συνυπάρχουν αρμονικά ο συγγραφέας και ο μοναχός γι’ αυτό και το Ημερολόγιο της Ευτυχίας είναι ένα βιβλίο μύησης στον χριστιανισμό.

Η άποψή του για τον χριστιανισμό είναι συγκεκριμένη και είναι αποτέλεσμα των πολύχρονων αναζητήσεων και των μελετών συσχετισμού που έκανε με τις άλλες θρησκείες. Σε ένα από τα πιο όμορφα δοκίμια του Ημερολογίου της Ευτυχίας εξετάζει τον χριστιανισμό με τις υπόλοιπες θρησκείες και να το αποτέλεσμα:

«Ο χριστιανισμός, πρέπει να καταλάβουμε, δεν είναι ένα απλό σχολείο τιμιότητας, καθαρότητας και δικαιοσύνης ή μια ευγενική και ορθολογιστική εξήγηση της ζωής. Ο χριστιανισμός δεν είναι ένας κώδικας συμπεριφοράς (όπως ο Κομφουκιανισμός ή ο Σιντοϊσμός) ή μια ασαφής θεραπευτική μέθοδος (όπως ο Στωικισμός ή η Γιόγκα) ή ερωτήσεις για την ζωή (όπως ο Ταοϊσμός) ή μια πράξη υποτέλειας μπροστά στον Έναν και μοναδικό Θεό (όπως ο Ιουδαϊσμός και ο Ισλαμισμός). Ο χριστιανισμός είναι κάτι πολύ περισσότερο και πολύ πιο σημαντικό απ’ όλα αυτά: Είναι η διδασκαλία του Ιησού Χριστού, η διδασκαλία της αγάπης και της σωστικής δύναμης της συγχώρεσης. Όλες οι άλλες θρησκείες αντιλαμβάνονται την διόρθωση των σφαλμάτων του ανθρώπου μέσα από την ψυχρή λογική της ανταμοιβής και της τιμωρίας. Μόνο ο χριστιανισμός βλέπει τα πράγματα τελείως διαφορετικά. Μόνο στον χριστιανισμό (όπου ο Θεός, όχι μόνο δεν ζητάει θυσίες, αλλά θυσιάζεται ο ίδιος) ήταν δυνατόν να ξεπροβάλει η ελπίδα της απόλυτης και ακαριαίας εξάλειψης των αμαρτιών, με τον πιο τρομερό (ενάντια στην λογική) τρόπο κι επομένως με τον πιο σκανδαλώδη τρόπο.

Στον τρομερό και σκανδαλώδη αυτόν τρόπο (που εξοργίζει την τάξη και την λογική του κόσμου τούτου) βρίσκει εξήγηση η παράξενη πραγματικά απέχθεια, που προκαλεί σε πολλούς ο χριστιανισμός.

Ο χριστιανισμός σέβεται όλες τις υπόλοιπες θρησκείες . και τον βουδισμό και τον βραχμανισμό και τον ιουδαϊσμό και τον ισλαμισμό, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ένα πράγμα : ότι σαν θρησκεία διαφέρει σε τεράστιο βαθμό απ’ αυτές».

Πάνω από όλα όμως για οποιονδήποτε αναγνώστη το Ημερολόγιο της Ευτυχίας αποτελεί μια θαυμαστή και ανεξάντλητη πηγή ενέργειας και μάθησης. Ο Ν. Στάϊνχαρντ δείχνει στον αναγνώστη από πού (από την θρησκεία, τον πολιτισμό, την επιστήμη) και πώς θα βρει την δύναμη να νικήσει τον φόβο, να ξεφύγει από την επήρεια του φανατισμού, του κακού, του ψέματος, να αγκαλιάσει την αλήθεια και - ελεύθερος πια - να ανακαλύψει την ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ. Το δικό του θρύμμα ΘΕΟΤΗΤΑΣ, που υπάρχει μέσα στον καθέναν από μας!


Του Νεκταρίου Κουκοβίνου

Ο Νεκτάριος Κουκοβίνος είναι καθηγητής Φυσ. Αγωγής και μεταφραστής του έργου του Νικολάε Στάινχαρτ από την ρουμανική γλώσσα.
Το Ημερολόγιο της Ευτυχίας κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μαϊστρος.

Τετάρτη 24 Σεπτεμβρίου 2008

Εποχές με σάρκα και ψυχή


Ήρθε το φθινόπωρο. Έδιωξε τα χαρακτηριστικά του καλοκαιριού και έντυσε όλη τη κτίση με τα δικά του χρώματα. Πόσο μοιάζουν οι εποχές με τον άνθρωπο! Έτσι αλλάζει και αυτός. Άλλοτε συννεφιάζει, άλλοτε αστράφτει, προκαλώντας φόβο στους γύρω του. Πολλές φορές φωτίζει και ζεσταίνει και κάποιες φορές εκπέμπει ψύχος, κάνοντας όσους το νιώθουν να προφυλαχτούν.

Έχει όμως και η πνευματική ζωή εποχές. Μπορείς να τις διακρίνεις στη ζωή των Αγίων.

Στο πνευματικό φθινόπωρο, όπως πέφτουν τα φύλλα από τα δέντρα στη γη, έτσι πέφτει και ο λόγος του Θεού στον άνθρωπο : «Έξελθε εκ της γης σου και εκ της συγγενείας σου». Αρνήσου όσα δεν σου επιτρέπουν να «ανεβείς». Και μετά από λίγο πάλι ο λόγος του δημιουργού έρχεται σαν το πρωτοβρόχι : «Λύσαι ο υπόδημα εκ των ποδών σου». Άφησε, πέταξε αυτά που είναι δεμένα σφιχτά πάνω σου, που σε φέρνουν σε επαφή με το «χώμα» και όχι με τον «ουρανό».

Ο χειμώνας του πνεύματος είναι δύσκολη εποχή. Οι δοκιμασίες χτυπούν, όπως η θάλασσα την ξηρά. Οι πειρασμοί πέφτουν όπως οι κεραυνοί στο δέντρο. Τα ποτάμια ξεχειλίζουν όπως τα πάθη. Τα πουλιά εγκαταλείπουν τον τόπο, όπως οι ψυχικές αντοχές τον άνθρωπο. Και εδώ ο λόγος, συνάμα με τον κεραυνό και την βροντή θα ακουστεί : «Εγώ ειμί, μη φοβήσθε».

Στην πνευματική άνοιξη ο άνθρωπος απολαμβάνει την άνθιση των αρετών, τη δρόσο του πνεύματος. Τώρα μεγαλύτερο μέρος έχει το φως. Το σκοτάδι μειώνεται. Ο Αββάς Ισαάκ ο Σύρος παρακαλεί να μην μειωθεί ο αγώνας, μην ενθουσιάσουν και τον αγωνιστή όπως την μυγδαλιά, τα φαινόμενα :

«Όσο έχεις χέρια άπλωνε τα στον ουρανό για προσευχή…

Όσο έχεις δάχτυλα κάνε τον σταυρό σου…

Όσο έχεις μάτια γέμιζε τα δάκρυα…»

Βέβαιος ότι σώθηκε είναι εκείνος που μπήκε στην βασιλεία του Θεού και άκουσε και την πόρτα να βροντάει πίσω του.

Έρχεται και το καλοκαίρι. Άπλετο φως. Καυτή πίστη, ώριμοι καρποί. Όλα περιμένουν τον θεριστή. Και πάλι ο λόγος που βγαίνει μέσα από το πυρ της θεότητος μεταδίδεται σαν την ζέστη του μεσημεριού.
«Ναι, έρχομαι ταχύ». Εδώ η εμπειρία της κάθε εποχής έχει φτιάξει γλώσσα έτοιμη να απαντήσει στο Λόγο : «Ναι, έρχου Κύριε Ιησού».

Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου 2008

Αρχές Σεπτέμβρη…


Τέλος εποχής...

...και τα λιμανάκια των ελληνικών νησιών γεμίζουν από «κουρασμένα» ψαροκάικα, που αναζητούν μια γωνιά για να αράξουν το ταλαιπωρημένο σκαρί τους, μετά απ’ το τρεχαματό του καλοκαιριού...

Στις προβλήτες, κείτονται απλωμένα τα δίχτυα, τα παραγάδια, οι σημαδούρες, τα σωσίβια και κάθε λογής εργαλείο, που πρέπει να λιαστεί και να αποβάλλει κάθε ίχνος υγρασίας και κλεισούρας, ώστε να μπορέσει να ξαναχρησιμοποιηθεί την επόμενη φορά...

Μπρος σ’ αυτό το μαγευτικό τοπίο, ο νους ασυναίσθητα, συνδέει τις ζωντανές εικόνες με το μυστήριο της εξομολόγησης, και ανατρέχει στα παρακάτω λόγια από τις «Περιπέτειες ενός Προσκηνητού»:

«...Έτσι μετά από κάθε πτώση και κάθε τραύμα της καρδιάς από αμαρτία, αυτό που έχει να κάνει κανείς είναι να θέσει αμέσως την καρδιά του εις την παρουσία του Θεού για θεραπεία και καθαρμό, ακριβώς όπως όταν ορισμένα αντικείμενα έχουν μολυνθεί ή μουχλιάσει, τα εκθέτουμε στη την δύναμη των ηλιακών ακτίνων, οι οποίες με την ισχύ τους τα ξεμουχλιάζουν, τα καθαρίζουν, τα ξεβρομίζουν...»

Καλό Χειμώνα...

Ι.Μ.

Κυριακή 8 Ιουνίου 2008

Αχ, θάλασσά μου σκοτεινή...


Αυτό το θαλασσινό τοπίο κάνει το λογισμό μου να βυθίζεται σε αυτά που κρύβει η θάλασσα. Όταν τη βλέπω θυμάμαι την ανθρώπινη ψυχή. Είναι ίδιες!!!

Έχουν και οι δυο βάθος, πλάτος, φωτεινά και σκοτεινά σημεία, γνωστά και άγνωστα μέρη. Πολλές φορές σε δροσίζουν, άλλες σε πνίγουν. Σε καθοδηγούν ή σε κάνουν να χαθείς και να χάσεις. Η θάλασσα έχει σαρκοφάγα ψάρια. Η ψυχή έχει ψυχοφάγα πάθη. Και οι δυο πολλές φορές σε ξαφνιάζουν όταν αποκαλύπτουν αυτό που κρύβουν μέσα τους.

Στη θάλασσα ταξιδεύουν καράβια μεγάλα, μικρά καΐκια, βαρκούλες. Στην ψυχή κινούνται πρόσωπα σημαντικά ή ασήμαντα γι’ αυτήν, γεγονότα που τη σημαδεύουν λίγο ή πολύ, στιγμές απλές ή συγκλονιστικές, εμπειρίες αρνητικές ή θετικές. Πολλά από αυτά συνεχίζουν το ταξίδι, άλλα κάνουν πίσω, άλλα βουλιάζουν, εξαφανίζονται, όπως τα καράβια. Πολλές θάλασσες είναι ανοιχτές, έχουν ορίζοντα σε τραβούν να ταξιδέψεις μαζί τους, σε έλκουν, σε μαγεύουν όπως μερικές ψυχές. Πολλές ψυχές είναι κλειστές, απλησίαστες, χωρίς αέρα, βαλτωμένες όπως μερικές θάλασσες. Ποιος μπορεί να αντιμετωπίσει ψυχή και θάλασσα;

Μόνο Εκείνος που του αρέσει να περπατά, να κάθεται, να κρύβεται, να διδάσκει, να θαυματουργεί και στην ψυχή και στη θάλασσα. Εκείνος, που αν χρειαστεί, τις μαλώνει και τις γαληνεύει. Η θάλασσα τότε Του έδωσε από τα σπλάχνα της τροφή. Τώρα ο Ίδιος ανταποδίδει: Δίνει τροφή το σώμα και το αίμα Του, όχι στη θάλασσα, αλλά στην αδελφή της…την ψυχή!

Καλό καλοκαίρι

"Απο το Τευχος 2"

Δευτέρα 26 Μαΐου 2008

Το ερωτικό τραγούδι του μεταπτωτικού ανθρώπου


Ο Θεός, κατά τους αγίους Πατέρες της Εκκλησίας, από τη φύση του είναι εκστατική (ερωτική) και αγαπητική Ύπαρξη. Η Δημιουργία του κόσμου και ιδιαίτερα του ανθρώπου είναι καρπός και αποτέλεσμα της ερωτικής έκστασης του Θεού. Το σημαντικό, ωστόσο, είναι ότι και την ανθρώπινη φύση ο Θεός τη δημιούργησε να είναι εκ φύσεως εκστατική και ερωτική.

Ως εκ τούτου, η σχέση Θεού και ανθρώπου, καθώς και η σχέση ανθρώπου και Θεού, στην αρχέγονη (προπτωτική) εποχή, εκφραζόταν με το ερωτικό σχήμα ΕΓΩ – ΕΣΥ. Για τον Θεό, ο άνθρωπος ήταν «ερώμενος» και για τον άνθρωπο, ο Θεός ήταν «εραστός»

Την ερωτική αυτή σχέση Θεού και ανθρώπου, ζήλεψε και διέλυσε ο διάβολος. Με δόλιο τρόπο, έπεισε τον άνθρωπο να αντικαταστήσει το ερωτικό του αντικείμενο. Το ΕΣΥ του Θεού να το αντικαταστήσει με το ΕΣΥ του φυσικού κόσμου. Έτσι, στη μεταπτωτική εποχή, η ερωτική σχέση ΕΓΩ – ΕΣΥ λειτουργεί μόνο σε γήινο, φυσικό επίπεδο. Τα αναρίθμητα ερωτικά τραγούδια των ανθρώπων δεν αναφέρονται πια στην ερωτική σχέση ανθρώπου και Θεού, αλλά αποκλειστικά στη σχέση ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα και, ειδικότερα, στο βιολογικό και σεξουαλικό χαρακτήρα της.

Γι’ αυτό και το ερωτικό τραγούδι του μεταπτωτικού ανθρώπου είναι φτωχό και ρηχό. Χωρίς τον έρωτα του Θεού, ο άνθρωπος δεν μπορεί να αγαπήσει πραγματικά. Ο σύγχρονος άνθρωπος θα παραμένει ανέραστος, μέχρις ότου αποφασίσει να πει: «Αγαπήσω σε, Κύριε, η ισχύς μου. Κύριος στερέωμά μου και καταφυγή μου και ρύστης μου!»

του Σεβ. Μητροπολίτου Αχελώου κ. Ευθυμίου

Δευτέρα 12 Μαΐου 2008

Πορεία προς Εμμαούς…


Η σκηνή της οδοιπορίας προς Εμμαούς ενέπνευσε πολλούς ζωγράφους και ποιητές με την ομορφιά της. Ποιος δεν θα ποθούσε έναν περίπατο στη φύση συντροφιά με τον Ιησού!

Τα δύσκολα αρχίζουν όταν περάσουμε στις συγκεκριμένες συνθήκες υπό τις οποίες συντελείται συνήθως αυτή η πορεία. Συγκεκριμένα, στην βαρειά καρδιά, αφού είχαν προηγηθεί τα γεγονότα του πάθους.

Κάπως έτσι συμβαίνει και στη ζωή. Όταν η καρδιά είναι βαρειά δε νιώθεις τα πράγματα όπως τα είχες φανταστεί. Ίσως και να μην τ’ αναγνωρίζης πια. Τότε και τα ωραιότερα όνειρα, όταν έρχεται η ώρα να πραγματοποιηθούν, φαίνονται χλωμή και ανούσια καθημερινότητα.

Τότε αναδεικνύεται και η τραγικότητα του ανθρώπου· να συμπορεύεται με τον Χριστό και να μην τον αναγνωρίζει! Και να συνεχίζει να υποφέρει το ίδιο!

Κοινή εμπειρία όλων μας. Και πολλοί και ποικίλοι οι τρόποι.

Να αγωνιζόμαστε πνευματικά και να νιώθουμε αβοήθητοι, ενώ Αυτός είναι στο πλευρό μας και χωρίς τη δική Του βοήθεια τίποτα δεν θα είχε συντελεστεί. Να βυθιζόμαστε στον Άδη της ψυχής μας και να απελπιζόμαστε – ενάντια στη συμβουλή που έδωσε στον Άγιο Σιλουανό – επειδή δεν Τον βλέπουμε εκεί. Ποιόν; Αυτόν που έκανε και τον Άδη σπίτι του.

Να προσπερνάμε και καμιά φορά να ποδοπατάμε τον διπλανό μας δίχως να διακρίνουμε σε αυτόν το πρόσωπό Του, όπως μας είχε αψευδώς δηλώσει.

Πορεία με τον μη αναγνωρισμένο Χριστό. “Μας είπαν” ότι τον είδαν αναστημένο αλλά εμείς δεν βλέπουμε.

«Ανόητοι και βραδείς τη καρδία». Δεν μας αποκάλεσε αργούς στο μυαλό, αλλά αργούς στην καρδιά. Εκεί πρέπει να αναζητήσουμε την ρίζα του προβλήματος.

Καρδιά αργή επειδή είναι βραχυκυκλωμένη από άγχη και μέριμνες, από ηδονές και αποχαύνωση, από ναρκισσισμούς και ανταγωνισμούς. Καρδιά που έχασε τα αισθητήρια της, αλλοτριωμένη, παραλυμένη, αγχωμένη, αγριεμένη, αποδιοργανωμένη.

Αλλά να! Η ίδια η καρδιά που φταίει ανέλαβε να επανορθώσει. "Δεν καιγόταν η καρδιά μας στη διαδρομή;"

Ναι, αναδρομική αναγνώριση, αρκεί η καρδιά να κρατάει κάτι από τη γνησιότητά της. «Ει έχεις καρδίαν δύνασαι σωθήναι» λέει στο Γεροντικό. Δηλαδή να μην πνιγεί ο ψίθυρος της από τους θορύβους της πολυτάραχης ζωής μας. Να της δοθεί ανάσα, δυνατότητα να αισθανθεί και να μιλήσει.

Η βαρειά και αργή μεν, αλλά καθαρή καρδιά στάθηκε στο νήμα που κράτησε την επαφή μέχρι την ώρα της αποκάλυψης. Αν παραμένουν ζωντανές νησίδες μέσα της, υπάρχει ελπίδα. Αν διατηρεί την ικανότητά της να καίγεται θα έλθει η ώρα της επιγνώσεως.

"Και διηνοίχθησαν αυτών οἱι οφθαλμοί". Τότε ανοίγουν τα μάτια στον νέο κόσμο. Η επίγνωση της παρουσίας του Χριστού γίνεται άνοιγμα σε νέα δημιουργία.

Και τρέχουν να μεταφέρουν το μήνυμα και στους άλλους. Η εμπειρία γίνεται ιεραποστολή. Η μόνη αξιόπιστη ιεραποστολή.

Η πορεία προς Εμμαούς συλλαβίζει τη διαδρομή της προσωπικής αναγεννήσεως. Φανερώνει τη μεταβολή του ταλαιπωρημένου πιστού σε χαρούμενο Πολίτη της Βασιλείας. Γίνεται ο καταστατικός χάρτης της μεταβάσεως από την καθημερινή φθορά στη δοξολογική αναγγελία της Αναστάσεως του Αιώνιου Συνοδοιπόρου.

Γράφει για τον Ευροκλύδωνα

ο π. Βασίλειος Θερμός

Τετάρτη 23 Απριλίου 2008

Τι είναι η Ανάσταση για όλους εμάς…


Τι είναι η Ανάσταση για όλους εμάς; Ασφαλώς ένα ιστορικό γεγονός. Ο θεμέλιος λίθος του χριστιανικού οικοδομήματος. Για τους θεολόγους ένα βασικό «κλειδί» ερμηνείας της πίστεως και της λατρείας. Το γεγονός που χωρίς την κατανόηση και την βιωματική μας ενασχόληση μ’ αυτό, αδυνατούμε να αντιληφθούμε και τις πιο «απλές» αρχές και αλήθειες της χριστιανικής διδασκαλίας, έτσι που ο Παύλος θα αναφωνήσει "ει δε Χριστός ουκ εγήγερται, ματαία ημων η πίστις…".

Μέσα από μια σύντομη περιήγηση στην υμνογραφία του Μ. Σαββάτου ανακαλύπτουμε αρκετές ακόμη οδούς προσέγγισης…

Η Ανάσταση είναι σημείο δικαιοσύνης, προτύπωση κατ’ άλλους της μελλούσης κρίσεως, "Ανάστα ο θεός, κρίνον την γην…". Δίνει ένα εντελώς διαφορετικό νόημα στον έννοια του θανάτου, "Χριστός ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας…"

Είναι η τήρηση της Υπόσχεσης, "Αναστάς ο Ιησούς από του τάφου, καθώς προείπεν…"

Αποτελεί σημείο συγχώρεσης, "Συγχωρήσωμεν πάντα τη αναστάσει και ούτω βοήσωμεν, Χριστός Ανέστη…"

Αλλά μήπως είναι και το καθαρτήριο γεγονός της ζωής μας; Ο κενωτικός τρόπος της αυτουποταγής και της ταπείνωσης; "Καθαρθώμεν τας αισθήσεις και οψόμεθα τω απροσίτω φωτί της αναστάσεως…"

Άρα είναι και Φως… "Η Ανάστασίς σου, Χριστέ Σωτηρ, άπασαν εφώτισε την οικουμένην…" Συμβολίζει την των δαιμόνων νέκρωση, "Αναστήτω ο θεός και διασκορπισθήτωσαν οι εχθροί αυτού…" και υμνεί την νίκη επί της φθοράς, "Αλλά του Άδου καθείλες την δύναμιν και ανέστης ως νικητής…"

Η Ανάσταση είναι Ζωή... "Ανέστη Χριστός και νεκρός ουδείς επί μνήματος…". Ασφαλώς η Ανάσταση είναι γεγονός αφάτου χαράς, "Δεύτε πάντες οι πιστοί προσκυνήσωμεν την του Χριστού αγίαν ανάστασιν, ιδού γάρ ήλθε δια του σταυρού χαρά εν όλω τω κόσμω…" Μιας χαράς που κατά τον θείο Νικόδημο τον Αγιορείτη, περιγράφει λαμπρώς, το λαμπρόν της Λαμπράς ημέρας… "Αναστάσεως ημέρα λαμπρυνθώμεν λαοί, Πάσχα, Κυρίου Πάσχα…"
Χαίρετε, ότι Χριστός Ανέστη…

Θ.Μ.

Τετάρτη 9 Απριλίου 2008

Η Παναγία της εντατικής: μια ξεχωριστή εμπειρία

Τον περασμένο Απρίλη υποβλήθηκα σε μια πολύ σοβαρή χειρουργική επέμβαση. Χρειάστηκε στη συνέχεια να παραμείνω για λίγο στη μονάδα εντατικής νοσηλείας του νοσοκομείου.

Δεν ξέρω πόσοι έχουν την εμπειρία νοσηλείας σε μια τέτοια μονάδα! Με συνεχή ιατρική παρακολούθηση, βρίσκεσαι σε ένα χώρο αποκλεισμένο για τους άλλους, εκτός από το ιατρικό και το νοσηλευτικό προσωπικό. Για πολύ λίγο χρόνο, δύο φορές τη μέρα, επιτρέπονται κάποιες επισκέψεις.

Σ’ αυτές τις συνθήκες εκείνος που νοσηλεύεται, όπως είναι φυσικό, διακατέχεται από ένα έντονο συναίσθημα απομόνωσης. Μερικές φορές τον πλημμυρίζει μάλιστα η αίσθηση της εγκατάλειψης. Είναι δύσκολο να περιγράψει κανείς με λόγια αυτά τα συναισθήματα. Στις ατέλειωτες ώρες της μοναξιάς, πολλές σκέψεις κατακλύζουν το μυαλό του αρρώστου και κάποια ερωτήματα τον απασχολούν.

Πολύ δύσκολα θα ξανάφερνα αυτή τη στιγμή στο νου μου τις σκέψεις και τα ερωτήματα, που με διακατείχαν όλο αυτό το διάστημα.

Ένα είναι βέβαιο: η έντονη αίσθηση της μοναξιάς που είχε καταλάβει τη σκέψη μου και ταλάνιζε την ψυχή μου.

Προσπάθησα να διατηρήσω την επαφή μου με τη ζωή, ξαναφέρνοντας στο νου μου όμορφες στιγμές από τα προηγούμενα χρόνια. Η προσπάθεια κάτι απέδωσε στην αρχή. Ύστερα όμως από λίγο με κατέκλυσε πάλι το συναίσθημα της μοναξιάς και της εγκατάλειψης.

Όπως ήμουν ξαπλωμένος στο κρεβάτι, κοιτάζοντας σχεδόν πάντοτε το ταβάνι του δωματίου, άρχισα να περιφέρω το βλέμμα μου γύρω - τριγύρω. Και ξαφνικά ανακάλυψα στον απέναντι τοίχο, στην επάνω αριστερή γωνία του, μια εικόνα της Παναγίας που στην αγκαλιά της κρατούσε τον Χριστό. Κάποιος καλός άνθρωπος την είχε τοποθετήσει εκεί.

Από τη στιγμή αυτή Παναγία μας έγινε η συντροφιά μου. Αυτή η απλή εικόνα, που δεν είχε ιδιαίτερη καλλιτεχνική αξία, ήταν μια πόρτα που με οδήγησε κοντά στην Παναγία. Κατανόησα καλλίτερα τότε τι πάει να πει ότι η «τιμή της εικόνος επί το πρωτότυπον διαβαίνει», όπως λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας μας.

Συναισθήματα, σκέψεις, αγωνίες μου έγιναν αντικείμενο εκμυστηρεύσεων μου στην Παναγία. Εκείνη φαινόταν πως με άκουε. Φυσικά δεν μου μιλούσε, έδειχνε όμως ότι κατανοούσε την αγωνία μου. Έτσι μια ατμόσφαιρα γαλήνης και ηρεμίας επικράτησε σιγά – σιγά και ανεπαίσθητα στην τρικυμισμένη ψυχή μου.

Οι ατέλειωτες ώρες της παραμονής μου στην εντατική έπαψαν να είναι πια εφιαλτικές. Είχα την αίσθηση πως κάποιος, που με αγαπούσε πολύ, βρισκόταν δίπλα μου. Ένοιωθα το ζεστό χάδι από το χέρι ενός δικού μου ανθρώπου, στο ξερό και φλεγόμενο από τον πυρετό μέτωπό μου.

Τώρα μακριά από τη δοκιμασία που τότε πέρασα, ξαναφέρνω με συγκίνηση στο νου μου εκείνες τις στιγμές της επικοινωνίας μου με την Παναγία μας.

Αυτή η επικοινωνία, καθώς την αναπολώ, με κάνει να θυμάμαι με συγκίνηση κάποιες άλλες, ανάλογες, στιγμές. Τότε που προσκύνησα την εικόνα του Άξιον Εστίν στο Πρωτάτο του Αγίου Όρους ή της Παναγίας του Σουμελά στο Βέρμιο, της Μεγαλόχαρης στην Τήνο, της Εκατονταπυλιανής στην Πάρο, της Παναγίας του Μεγάλου Σπηλαίου στα Καλάβρυτα, της Παναγίας του Κύκου στην Κύπρο, της Παναγίας της Ιεροσολυμίτησας στα Ιεροσόλυμα, της Παναγίας της βοήθειας στη Χίο.

Οι αναμνήσεις αυτές, αλλά ιδιαίτερα η εμπειρία μου από την Παναγία της εντατικής, αισθάνομαι πως με έχουν συνδέσει στενά με την εικόνα της Παναγίας. Έτσι τώρα μπορώ να νοιώσω καλλίτερα γιατί τόσο πολλοί άνθρωποι, σε δύσκολες στιγμές της ζωής τους, στην Παναγία προσφεύγουν και αυτήν επικαλούνται, προσευχόμενοι μπροστά στην εικόνα της. Καταλαβαίνω τώρα τον Κολοκοτρώνη που, όταν τον εγκατέλειψαν οι σύντροφοί του, στην Παναγία προσέφυγε και προσευχήθηκε στο πιο κοντινό ερημοκλήσι.

Βιώνοντας όλα αυτά, ειλικρινά και με όλη μου την αγάπη, δεν μπορώ να κατανοήσω πώς υποστηρίζεται από κάποιους, αξιόλογους νομικούς, ότι πρέπει να κατεβάσουμε τις εικόνες από τους δημόσιους χώρους, για το λόγο ότι προσβάλλουν τη θρησκευτική ελευθέρια κάποιων συμπολιτών μας, που είναι άπιστοι ή αλλόθρησκοι. Κανένας μας δεν νομίζω πως αμφισβητεί τη θρησκευτική ελευθέρια του οποιουδήποτε. Αδυνατώ να φανταστώ ότι μπορεί να υπάρχει άνθρωπος λογικός, που να θέλει να επιβάλλει στον άλλον τις δίκες του θρησκευτικές απόψεις. Η θρησκευτική ελευθερία είναι ένα θεμελιώδες δικαίωμα απόλυτα σεβαστό σε μια δημοκρατική κοινωνία. Η πίστη ή η απιστία δεν παύει να είναι αυστηρά προσωπική υπόθεση του καθενός. Θα ήταν όμως αδιανόητο να φτάναμε στο άλλο άκρο και έτσι να φαλκιδεύαμε αντιθέτως τη θρησκευτική ελευθέρια των άλλων πολιτών.

Δεν αντιλαμβάνομαι, πως η ύπαρξη των θρησκευτικών συμβόλων μπορεί, αυτή καθεαυτή, να προσβάλλει τη θρησκευτική ελευθερία εκείνων που έχουν διαφορετικό πιστεύω ή δεν πιστεύουν σε τίποτα. Δεν νομίζω πως θέλει κανείς να τους επιβάλλει να σεβαστούν τα σύμβολα αυτά, ούτε να γίνουν οπαδοί μιας συγκεκριμένης θρησκείας.

Άλλωστε οι συνταγματικοί ή οι διεθνείς κανόνες που θεσπίζουν τη θρησκευτική ελευθέρια, δεν μπορεί, κατά πως έλεγε ο Αριστόβουλος Μάνεσης, να ερμηνεύονται ερήμην της κοινωνικής πραγματικότητας. Εκτός και αν κάποιοι, χωρίς να μας ερωτήσουν, θέλουν να «μας επιβάλουν» (ντέ και καλά) «να θεωρούμε άξιο λόγου μόνο ότι είναι εφάμιλλο των ευρωπαϊκών», όπως το σατίριζε ο Τσαρούχης και το επισημαίνει ο Γιανναράς.

H εμπειρία μου από τη μονάδα εντατικής νοσηλείας, με έχει συνδέσει στενά με την εικόνα της Παναγίας. Σαν ένας απλός πολίτης, όπως όλοι οι άλλοι, δικαιούμαι - νομίζω - να έχω και να αναρτώ (κατ΄ιδίαν ή και δημόσια) τις εικόνες της Εκκλησίας μου. Και μέσω αυτών να ανάγομαι στα εικονιζόμενα σ’ αυτές ιερά πρόσωπα. Χωρίς να με διακατέχει οποιοσδήποτε φανατισμός, δεν θα επιτρέψω να μου φαλκιδεύσουν το δικαίωμά μου αυτό, που το βίωσα υπό τραγικές μάλιστα περιστάσεις.

Θα παρακαλούσα όσους σκέπτονται διαφορετικά, και των οποίων τις ιδέες απόλυτα σέβομαι, να σκεφθούν τα πράγματα και με αυτή την οπτική γωνία. Τους εύχομαι ειλικρινά και ολόψυχα, να μη έχουν ποτέ τους τη δική μου εμπειρία της μονάδας εντατικής νοσηλείας.

+ Ευάγγελος Κρουσταλάκης
Πρωτοχρονιά του 2007
Εορτή της περιτομής του Κυρίου
και μνήμη του Μεγάλου Βασιλείου
(Το κείμενο δόθηκε από τον ίδιο στον
Ευροκλύδωνα λίγο πριν το θάνατό του)

Τρίτη 1 Απριλίου 2008

Όσα πραγματικά πρέπει να ξέρω, τα έμαθα στο νηπιαγωγείο...


Κάθε Άνοιξη, για πολλά χρόνια, έβαζα σκοπό να γράψω μια προσωπική έκθεση πίστης: ένα «Πιστεύω». Όταν ήμουν νέος, η έκθεση αυτή έπιανε πολλές σελίδες, στην προσπάθειά μου να καλύψω κάθε θέμα, χωρίς ασαφείς πτυχές. Έμοιαζε σαν απόφαση ανώτατου δικαστηρίου, σαν να μπορούσαν οι λέξεις να λύσουν όλες τις αντιθέσεις σχετικά με το νόημα της ύπαρξης.

Το πιστεύω έγινε συντομότερο τα τελευταία χρόνια – άλλοτε κυνικό, άλλοτε κωμικό, άλλοτε ήπιο –, συνέχισα όμως να δουλεύω πάνω σ’ αυτό. Πρόσφατα κάθισα να γράψω αυτές τις προσωπικές σκέψεις σε μια μόνο σελίδα, με απλά λόγια, έτσι που να μπορεί να γίνει εντελώς κατανοητός ο απλοϊκός ιδεαλισμός που υπονοούσαν.

Η έμπνευση της βραχυλογίας μου ήρθε σ’ ένα βενζινάδικο. Όταν γέμισα το ρεζερβουάρ ενός παλιού αυτοκινήτου με σούπερ βενζίνη, που έχει υψηλή περιεκτικότητα σε οκτάνια, το σαραβαλάκι μου δεν μπορούσε να τη χρησιμοποιήσει και άρχισε να δυσανασχετεί, να τσιρίζει στα σταυροδρόμια και να ρεύεται στις κατηφόρες. Κατάλαβα. Το μυαλό μου και το πνεύμα μου πάθαιναν το ίδιο πότε-πότε, εξαιτίας μιας υπέρ-περιεκτικής πληροφόρησης. Άρχισα να παθαίνω υπαρξιακές κρίσεις, να τσιρίζω στα σταυροδρόμια όπου έπρεπε να γίνουν επιλογές ζωής και να συνειδητοποιώ ότι γνώριζα άλλοτε περισσότερα και άλλοτε λιγότερα, απ’ όσα πραγματικά χρειάζονταν. Η φιλοσοφημένη ζωή δεν είναι πικνίκ.

Κατάλαβα τότε πως ήξερα ήδη περισσότερα απ’ όσα ήταν απαραίτητα για να ζήσω μια ζωή γεμάτη νόημα, ότι δεν ήταν όλα τόσο πολύπλοκα. Το ξέρω. Και το ήξερα εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Να το κάνεις όμως πράξη, ε, αυτό είναι μια άλλη ιστορία, έτσι δεν είναι; Ορίστε λοιπόν το «Πιστεύω» μου:

ΟΣΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΩ για το πώς να ζω, τι να κάνω και πώς να είμαι, τα έμαθα στο νηπιαγωγείο. Αυτά είναι τα πράγματα που έμαθα:

-Να μοιράζεσαι τα πάντα.

-Να παίζεις τίμια.

-Να μη χτυπάς τους άλλους.

-Να βάζεις τα πράγματα εκεί που τα βρήκες.

-Να καθαρίζεις τις τσαπατσουλιές σου.

-Να μην παίρνεις τα πράγματα που δεν είναι δικά σου.

-Να λες συγγνώμη, όταν πληγώνεις κάποιον.

-Να πλένεις τα χέρια σου πριν από το φαγητό.

-Να κοκκινίζεις.

-Ζεστά κουλουράκια και κρύο γάλα κάνουν καλό.

-Να ζεις μία ισορροπημένη ζωή· να μαθαίνεις λίγο, να σκέπτεσαι λίγο, να σχεδιάζεις, να ζωγραφίζεις, να τραγουδάς, να χορεύεις, να παίζεις και να εργάζεσαι κάθε μέρα από λίγο.

-Να παίρνεις έναν υπνάκο το απόγευμα.

-Όταν βγαίνεις έξω στον κόσμο, να προσέχεις την κίνηση, να κρατιέσαι από το χέρι και να μένεις μαζί με τους άλλους.

-Να αντιλαμβάνεσαι τα θαύματα. Να θυμάσαι το μικρό σπόρο μέσα στο δοχείο από φελιζόλ. Οι ρίζες πάνε προς τα κάτω και το φυτό προς τα πάνω· κανείς πραγματικά δεν ξέρει πώς και γιατί, αλλά όλοι μας μοιάζουμε σ’ αυτό.

-Τα χρυσόψαρα, τα χάμστερς, τα άσπρα ποντίκια, ακόμη κι ο μικρός σπόρος μέσα στο πλαστικό δοχείο, όλα πεθαίνουν. Το ίδιο και εμείς.

Όλα όσα πρέπει να ξέρετε βρίσκονται κάπου εδώ μέσα. Ο χρυσός κανόνας, η αγάπη και οι βασικές αρχές υγιεινής· η οικολογία, η πολιτική, η ισότητα και η υγιεινή ζωή.

Πάρτε μία απ’ αυτές τις συμβουλές, εκφράστε τη με επιτηδευμένη ορολογία ενηλίκων και εφαρμόστε την στην οικογενειακή σας ζωή, στην εργασία σας, στην κυβέρνησή σας, στον κόσμο σας· θα παραμείνει αληθινή, ξεκάθαρη, σταθερή. Σκεφτείτε πόσο καλύτερος θα ήταν ο κόσμος, αν όλοι εμείς – όλοι οι άνθρωποι – τρώγαμε γάλα με κουλουράκια γύρω στις τρεις το απόγευμα και μετά ξαπλώναμε κάτω από τις κουβέρτες για έναν υπνάκο. Ή, αν όλες οι κυβερνήσεις είχαν ως βασική αρχή να βάζουν πάντα τα πράγματα εκεί που τα βρήκαν και να καθάριζαν τις τσαπατσουλιές τους.

Είναι ακόμη αλήθεια, ανεξάρτητα από την ηλικία σας, πως όταν βγαίνετε έξω στον κόσμο είναι καλύτερα να κρατιέστε από το χέρι και να μένετε μαζί με τους άλλους…

Από το ομώνυμο βιβλίο του Robert Fulghum

Πέμπτη 27 Μαρτίου 2008

Διαδρομή από τη στάση του λεωφορείου


Άνθρωποι διαβάτες, πεζοπορία και μαθήματα στα εργοστάσια, στις αγορές, στο φόρτωμα των σακιών. Στην θυσία της προσμονής όπως επιστρέφουν στο σπίτι τους. Στο μόχθο της προσευχής και της βιοτικής.

Αυτή η σιωπή. Αγόγγυστα τα κουρασμένα κορμιά τους. Οι ψυχές τους χαρά. Όλα τα άλλα μοναξιά και επίδειξη. Λαμαρίνα βαμμένη και λούσα.

Εκείνη η εικόνα του «αγιασμένου» στη στάση της λαχαναγοράς, απόγευμα που αρχίζει να χαμηλώνει το φως του ο ήλιος.

Το μέγιστο μάθημα της ζωής όταν μου πρόσφερε μια κονσέρβα για την επέτειο του γάμου του και με ρώτησε αν έχω να κοιμηθώ και πού το βράδυ. Μόλις έφτασα στη στάση και μόλις με έβλεπε και τον έβλεπα. Το άγγιγμα του Θεού είναι μέσα μας και το κάναμε δίπλα μας ή δεν το αγγίζουμε με το βλέμμα μας τον δίπλα μας άνθρωπο. Μου ζήτησε να μείνω σπίτι του. Ο εγωιστής όμως άνθρωπος – εγώ – δεν το δέχτηκα. Πόσες στιγμές συμβαίνει τούτη η στάση.

Καλότυχε καλέ μου. Τούτο μου μένει σε μιαν εικόνα να σε κοιτώ και να κλαίω που δεν σε συνάντησα ξανά.

Αρκεί που είδα την παρουσία Σου Κύριε των δυνάμεων.

Η Θεσσαλονίκη, δηλαδή οι άνθρωποί της, είναι η αιώνια παραμυθία της ζωής και του ύπνου «εν αγκάλαις» Θεού και Κυρίου.

Αν το πούμε πραγματικότητα – μεγάλη λέξη με δεκατέσσερα γράμματα.

Είναι η ενορία που μας έλειψε. Η μνήμη του θανάτου, η ζωντάνια της προσφοράς που αποδιώξαμε γι’ άλλα.

- Πόσο πολύ σ’ αγάπησα… λέει σ’ ένα τραγούδι ο Θηβαίος. Η Δήμητρα έλεγε πως είναι το τραγούδι μας. Μετά έφυγε η Δήμητρα. Το τραγούδι το ακούω και κάνω σχόλια. Τώρα σκέφτομαι πως είχε δίκιο.


Ένας άγνωστος φίλος

του Ευροκλύδωνα

Δευτέρα 24 Μαρτίου 2008

Η προσευχή, το πνευματικό μας κινητό τηλέφωνο


Η προσευχή είναι το πνευματικό μας κινητό τηλέφωνο. Μέσω αυτής μπορείς όπου κι αν βρίσκεσαι να συνομιλείς με το Θεό. Δεν έχει λογαριασμό ούτε χρέωση ανά λεπτό. Πληρώνεται με λίγο κόπο μόνο για την «εγγραφή» και τη «σύνδεση». Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα με το σήμα. Το σήμα του κινητού αυτού δεν εξαρτάται από το γεωγραφικό σημείο στο οποίο βρισκόμαστε, αλλά από το πνευματικό σκαλοπάτι και τον τρόπο χρήσης της συσκευής.

Έτσι, κατά τον Αββά Αναστάσιο, έχουμε επτά τρόπους και είδη προσευχής. Απ’ αυτούς οι τρεις συναντώνται σε ανθρώπους που βρίσκονται κάτω από το φόβο και την απειλή της τιμωρίας, ενώ οι άλλοι τέσσερις σ’ εκείνους που ήδη μετέχουν από εδώ στη Βασιλεία του Θεού. Στο πρώτο σκαλοπάτι (που είναι και το στέκι μας) ο άνθρωπος είναι βυθισμένος στις ηδονές και στέκεται στην προσευχή του κατάδικος, χωρίς θάρρος προς το Θεό. Δεύτερο σκαλοπάτι είναι εκείνο στο οποίο ο άνθρωπος στέκεται μπροστά στο Θεό και συνομιλεί μαζί Του επειδή νιώθει πως είναι χρέος του. Ο τρίτος τρόπος προσευχής είναι διαφορετικός από τους δυο πρώτους. Κατ’ αυτόν ο άνθρωπος προσεγγίζει το Δεσπότη Χριστό σαν δούλος. Όμως κι ο δούλος φοβάται και περιμένει τιμωρία. Κατά τον τέταρτο τρόπο ο άνθρωπος πλησιάζει το Θεό σαν μισθωτός, που έχει ελευθερωθεί από τα πάθη του και περιμένει, χάρη στη φιλανθρωπία του Θεού, να λάβει μισθό.

Ο πέμπτος τρόπος προσευχής είναι ανώτερος από τους τέσσερις προηγούμενους. Ο άνθρωπος τότε, στέκεται μπροστά στο Θεό και συνομιλεί μαζί Του σαν φίλος. Ο έκτος τρόπος προσευχής είναι ακόμη ανώτερος, όταν πλέον ο άνθρωπος πλησιάζει το Θεό ως υιός και προσεύχεται με θάρρος. Εδώ έχει εφαρμογή το ρητό: « Εγώ είπα ότι είσαστε κατά χάριν θεοί και υιοί του Υψίστου όλοι». Όσοι θέλετε (…)! Ο έβδομος τρόπος προσευχής συνδέεται με την κατά Θεό πρόοδο και προκοπή. Αυτός ο τρόπος είναι ανώτερος απ’ όλους. Κατ’ αυτόν, ο άνθρωπος έφτασε πλέον στο σημείο να έχει γίνει αδελφός του Χριστού και τότε απορρέουν απ’ αυτόν, με κάθε λαμπρότητα, οι καρποί του Αγίου Πνεύματος.

Η προσευχή του αγίου Νύμφωνος, επισκόπου Κωνσταντινουπό- λεως, φανερώνει ιδιαίτερα τους καρπούς της προσευχής των δυο τελευταίων τρόπων, όπως το θάρρος και η εν δοξολογία δέηση:

...Ελέησέ με, η πλούσια πηγή του ελέους
και μην αποστρέψεις το αγαθόν σου πρόσωπο από εμένα.
Μην πεις Κύριε: Δεν σε γνωρίζω!
Μην πεις: Που ήσουν ως τώρα;
Μην με περιφρονήσεις το χώμα, τον καπνό, τη φθορά…
το ερείπιο των δαιμόνων, το σκάνδαλο των ανθρώπων.
Μη με αποστραφείς, Δέσποτα, αλλά
λυπήσου με και σώσε με.
Γιατί ξέρω, Φιλάνθρωπε, ότι δεν θέλεις
«το θάνατο του αμαρτωλού, ως το
επιστρέψαι και ζην αυτόν».
Δεν θα Σ’ αφήσω, αν δε με ελεήσεις, αν δε με βοηθήσεις!!!...

Όλα αυτά τα σκαλοπάτια, νιώθουμε ίσως, πως μας κούρασαν κιόλας. Αυτό συμβαίνει επειδή προσπαθούμε να μετρήσουμε τον κόπο. Ό,τι αφορά τον Θεό δεν έχει μέτρο, ούτε λογική ανθρώπινη. Όμως η βίωση της προσευχής ενεργοποιεί τα πνευματικά μας αισθητήρια, τον πνευματικό μας εγκέφαλο που έχει την δύναμη να αντιληφθεί, όσο είναι δυνατό, το Θεό.

Ο άγιος Άνθιμος της Χίου, απευθυνόμενος στις μοναχές του μοναστηριού του, τόνιζε: «Η προσευχή δεν είναι κοπιαστικό έργο. Είναι εσωτερική εργασία, είναι θερμή κατάνυξη της ψυχής. Χρειάζεται, όμως, η προσευχή τη νηστεία και την αγρυπνία. Η νηστεία μαραίνει τα πάθη και η αγρυπνία τα νεκρώνει. Η προσευχή δίνει φτερά στον άνθρωπο και τον ανεβάζει στους ουρανούς, χαρίζοντάς του ουράνια χαρίσματα».Κι άλλοτε ο γέροντας Παΐσιος: «Δεν υπάρχουν μακαριότεροι άνθρωποι από εκείνους που έπιασαν επαφή με τον Ουράνιο Σταθμό και είναι δικτυωμένοι, με ευλάβεια, με το Θεό».

Καλέστε, λοιπόν, … Ουρανό!!!

Από τον Π.Χ.

Πέμπτη 20 Μαρτίου 2008

Η Ορθοδοξία ως σκάνδαλον...


Του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Μέσα σε περίοδο σκανδάλων, κοινωνικών και εκκλησιαστικών, εορτάσθηκε από την Εκκλησία η εορτή της Ορθοδοξίας. Έγιναν πολλές αναλύσεις για την ορθόδοξη πίστη και ζωή και παρουσιάσθηκε από μερικούς η Ορθοδοξία ως μια θρησκεία και μια τέλεια θρησκευτική ιδεολογία που μπορεί να βοηθήση τον σύγχρονο άνθρωπο, ουσιαστικά για να κλεισθή ακόμη περισσότερο μέσα στην ατομικότητά του. Το ίδιο, άλλωστε, κάνουν όλες οι θρησκευτικές ιδεολογίες και όλες οι θρησκευτικές σέκτες.

Όμως, τελικά η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι ένα σκάνδαλο, κυρίως για τον σύγχρονο άνθρωπο που θέλει να χρησιμοποιή κάθε ιδεολογία, ακόμη και την θρησκευτική, για ωφελιμιστικούς και χρησιμοθηρικούς σκοπούς.

Η λέξη σκάνδαλο δηλώνει την παγίδα και τον βρόχο που στήνεται από κάποιον εχθρό και μεταφορικά η λέξη σκάνδαλο σημαίνει τον πειρασμό, το πρόσκομμα. Με αυτήν την έννοια και η Ορθοδοξία είναι σκάνδαλο για όσους δεν γνωρίζουν το εσωτερικό της βάθος και την εσωτερική της πληρότητα, είναι και γίνεται παγίδα και βρόχος, πειρασμός και πρόσκομμα.

Είναι σκάνδαλο για όσους, επηρεασμένοι από την θρησκευτική και μυστικιστική παράδοση της Ανατολής, την εντάσσουν μέσα στις άλλες θρησκείες, προσπαθώντας να αποκομίσουν οφέλη θρησκευτικά και μυστικιστικά και αγνοούν ότι δεν πρόκειται για θρησκεία, αλλά για Εκκλησία, μια Θεανθρώπινη κοινωνία που απαλλάσσει τον άνθρωπο από την αρρώστια της Θρησκείας.

Είναι σκάνδαλο για όσους, επηρεασμένοι από τον σχολαστικισμό του Καθολικισμού και τον ηθικισμό του Προτεσταντισμού, θεωρούν ότι και αυτή έχει φιλοσοφικές – ιδεολογικές αλήθειες και ηθικό σύστημα για μια ευτυχισμένη ζωή, με την συμβατική έννοια του όρου, και αγνοούν ότι η Ορθοδοξία θεραπεύει το πυρήνα της προσωπικότητος του ανθρώπου.

Είναι σκάνδαλο για όσους την ερμηνεύουν μέσα από τα δυτικά πρότυπα της μεταφυσικής, του φεουδαλισμού, και γι’ αυτό την πολεμούν, όπως το έκαναν οι διαφωτιστές, οι ρομαντικοί και οι μοντερνιστές, αγνοώντας όμως ότι η Ορθοδοξία είναι αντιμεταφυσική στην βάση της και βρίσκεται στον αντίποδα του φεουδαλισμού, γι’ αυτό και δεν την ενοχλούν τα βέλη των διαφόρων δυτικοευρωπαϊκών ρευμάτων, ούτε ποτέ στον χώρο της δημιουργήθηκαν τέτοια εχθρικά προς αυτήν ρεύματα. Και όσα υπάρχουν είναι μεταπρατικά.

Είναι σκάνδαλο για όσους θέλουν να επενδύσουν σε αυτήν τα πάθη τους, κυρίως την φιλοδοξία, την φιληδονία και την φιλαργυρία, και να την χρησιμοποιήσουν για κοινωνικούς και πολιτικούς σκοπούς και αγνοούν ότι η ουσία της Ορθοδόξου Παραδόσεως είναι η μετατροπή της φιλαυτίας σε φιλοθεΐα και φιλανθρωπία.

Είναι σκάνδαλο για όσους την χρησιμοποιούν για την συγκρότηση των ιδιοτύπων “ιερατείων” και “επισκοπάτων” και αγνοούν ότι στην Ορθόδοξη Εκκλησία είναι ξένα όλα αυτά τα συστήματα που κάνουν λόγο για κληρικοκρατία και λαϊκοκρατία.

Είναι σκάνδαλο για όσους την θεωρούν ως μια οργάνωση ευσεβών ανθρώπων, γιατί αγνοούν ότι οι ομάδες των καθαρών, από τον μανιχαϊσμό μέχρι τις πολλές θρησκευτικές κινήσεις του Μεσσαίωνος, δεν έχουν καμιά σχέση με την Ορθόδοξη Εκκλησία, που είναι χώρος των ειλικρινώς μετανοούντων, χωρίς συμφέροντα και ατομικούς σκοπούς.

Είναι σκάνδαλο για όσους την θέλουν ως ένα δεκανίκι του εθνικισμού και του καπιταλισμού, αγνοώντας ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία διακρίνεται από την οικουμενικότητά της και την αγάπη της για τον άνθρωπο, “όπου γης”, κυρίως τον πονεμένο και βασανισμένο από κάθε τυραννική εξουσία.

Είναι σκάνδαλο για όσους την θεωρούν ως ένα Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και ένα παράρτημα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων ή εκφραστή διαφόρων πολιτικών σχηματισμών, που είναι όμως αναγκαίοι σε μια δημοκρατική κοινωνία, αγνοώντας ότι η Εκκλησία αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους σε όποια κόμματα κι αν βρίσκονται, όπως ακριβώς η κλώσσα σκεπάζει όλα τα πουλιά της, ανεξάρτητα από το χρώμα του καθενός.

Είναι σκάνδαλο για όσους ψάχνουν μέσα σε αυτήν σκάνδαλα ποικίλης μορφής και βαθμού, γιατί το δικό της σκάνδαλο είναι ότι αγαπά όλους και όλα και δεν θεωρεί τους άλλους ως εχθρούς. Δεν έχει εχθρούς.

Όποιος βλέπει την Ορθόδοξη Εκκλησία μέσα από τέτοιες παραμορφωτικές διόπτρες σκανδαλίζεται μαζί της. Στην ουσία η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι σκάνδαλο, όπως σκάνδαλο μπορεί να γίνη ο φωτεινός ήλιος, ο οποίος ανήκει σε όλους, τους φωτίζει και τους θερμαίνει, αλλά κανείς δεν μπορεί να τον ιδιοποιηθή και να τον αντικρύση κατάματα, γιατί θα τυφλωθή.

Όποιος θέλει να μάθη την φωτεινότητα και την θαλπωρή της Ορθοδοξίας, μπορεί να διαβάση τα κείμενα του αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου και του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, καθώς επίσης και το ωραίο βιβλίο του Vladimir Lossky “Η μυστική θεολογία της Ανατολικής Εκκλησίας”. Κι αν δεν έχει χρόνο και τρόπο να διαβάση τέτοια κείμενα, τότε ας χαρή το περίφημο βιβλίο που λέγεται “Γεροντικόν”, αλλά και τα έργα του Ντοστογιέφσκυ και του Παπαδιαμάντη, όπου θα βρη τους ταπεινούς εκφραστές της Ορθοδόξου Παραδόσεως που τραγουδούν “τά τραγούδια του Θεού”, που ζουν ταπεινά στον χώρο της Εκκλησίας, χωρίς φανφάρες, ταρτουφισμούς, βερμπαλισμούς και θεατρινισμούς, που μετανοούν και αισθάνονται την Ορθόδοξη Εκκλησία όχι ως ένα στοχαστικό χώρο, ούτε ως ένα κοινωνικό και ηθικό σύστημα, αλλά ως μια κοινότητα ταπεινών και εξαγιασμένων ανθρώπων, ως ένα πνευματικό νοσοκομείο που προσφέρει λάδι και κρασί για να γιάνουν οι πληγές τους. Αυτό το συναντούσε κανείς στον π. Παΐσιο, τον π. Πορφύριο, τον π. Ιάκωβο, τον π. Εφραίμ, τον π. Σωφρόνιο.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι ζωή για τους παραπάνω, αλλά σκάνδαλο για τους δοκησίσοφους, τους θρησκευομένους, τους ταρτούφους, τους παντός είδους καθαρούς και εκμεταλλευτές, αλλά και αυτούς που θέλουν να την μετατρέψουν σε κοινωνικό, ηθικό και πολιτικό σύστημα, ακριβώς γιατί κανένα Κράτος δεν μπορεί να γίνη και να είναι Χριστιανικό, πολύ δε περισσότερο δεν μπορεί να γίνη ορθόδοξο. Και όπου επιχειρήθηκε να γίνη απέτυχε.

Αυτά είναι τα πραγματικά σκάνδαλα στην Εκκλησία. Και όσοι έχουν εσφαλμένες αντιλήψεις για την Ορθόδοξη Εκκλησία είναι σκανδαλίζοντες ή σκανδαλιζόμενοι, που κι αυτοί τελικά δέχονται την αγάπη της και την θαλπωρή της, γιατί η Εκκλησία είναι μάνα και όχι σύστημα, είναι Νοσοκομείο που θεραπεύει πληγές και όχι σύστημα που εγκλωβίζει και σκοτώνει με τις απρόσωπες ιδεολογίες.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι ο “χώρος” όπου ακούγονται και βιώνονται, όπως θα έλεγε και ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, “οι των θείων ερώτων ύμνοι”. Και όποιος τελικά αντέχει. Για τους άλλους είναι σκάνδαλο και μωρία.

Από το περιοδικό "Εκκλησιαστική ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ", Απρίλιος 2005

Τρίτη 18 Μαρτίου 2008

Πίστη, μια σχέση ελευθερίας


Το πάθος και η σταύρωση, που οδηγούν στην Ανάσταση του Κυρίου, οικοδομούν μια νέα πραγματικότητα στη σχέση ανθρώπου και θείου, στη σχέση κτιστού και ακτίστου. Ο άνθρωπος καλείται να ανακαινίσει την ύπαρξή του και να γίνει κατά χάριν θεός, μέσω της αναπτύξεως μιας προσωπικής υϊκής σχέσεως με τον Θεό-Πατέρα, αντίστοιχη της αγαπητικής σχέσεως Υιού-Πατέρα. Και βέβαια, μιλάμε για μια σχέση ζωοποίησης, νίκης πάνω στο θάνατο, το πιο τραγικό και συγκλονιστικό αποτέλεσμα της πτώσεως των πρωτοπλάστων.

Αν αναλογιστούμε ποια η σημασία της λέξης σχέση, οδηγούμαστε στην έννοια ενός δεσμού, προσωπικού και στενού, του οποίου βασικό χαρακτηριστικό είναι η πίστη στον άλλο. Ποιο, όμως, το πραγματικό νόημα του ρήματος πιστεύω; Στην καθημερινή μας ζωή τη συγκεκριμένη λέξη τη συναντάμε συχνά διατηρώντας μια βασική σημασία. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε φράσεις τύπου «οι σύζυγοι αντάλλαξαν όρκους αιώνιας πίστης, «πιστεύω στις δυνατότητές σου», «πιστεύω ότι δε θα με προδώσεις» κ.α. Από τα παραπάνω εύκολα συμπεραίνουμε ότι πίστη σημαίνει εμπιστοσύνη και όταν εμπιστευόμαστε κάποιον, δε στηριζόμαστε σε λογικές αποδείξεις, σε αποδεδειγμένα θεωρήματα ή συμπεράσματα. Η αλήθεια είναι ότι μπορεί να έχουμε ενδείξεις για κάποιον από την μέχρι τώρα πορεία του ή από αυτά που έχουμε ακούσει, αλλά δεν μπορούμε να έχουμε απόδειξη ότι δεν θα μας προδώσει. Άλλο απόδειξη και άλλο ένδειξη. Η πρώτη δεσμεύει την ελευθερία μας, η δεύτερη δε μας υποχρεώνει, απλώς μας ωθεί να εμπιστευτούμε, δηλαδή να ελευθερωθούμε. Η πίστη, λοιπόν, σημαίνει εμπιστοσύνη και εμπιστοσύνη, βέβαια, συγκεκριμένα σε πρόσωπα και όσον αφορά στην Ορθόδοξη Πίστη στον Τριαδικό Θεό. Και πιστεύεις ελεύθερα, όχι γιατί σε εξαναγκάζει κανείς στην αποδοχή αποδεδειγμένων θεωρητικών αρχών, αλλά γιατί προκαλείσαι να εμπιστευτείς το πρόσωπο του Θεού, όχι λόγω της συνεχούς παρουσίας του ή των παρεμβολών του που σε υποχρεώνουν να πιστέψεις, αλλά επειδή το θέλεις και το επιλέγεις.

Εξάλλου, στην ουσία, τι είναι η ορθοδοξία, ο Χριστός ο ίδιος. Ένα κάλεσμα σ’ ένα γιορτινό τραπέζι, μια πρόσκληση αγάπης, εμπιστοσύνης, και βέβαια μια πρόκληση, γιατί είναι πολύ δύσκολο ν’ αφήσεις τη γυναίκα σου, το χωράφι σου, τα πάθη σου και να παρευρεθείς στο γεύμα. Για να το κάνεις αυτό, πρέπει να εμπιστεύεσαι απόλυτα τον οικοδεσπότη, να έχεις συνάψει σχέση μαζί του, ώστε να είσαι σε θέση ν’ αφεθείς, ν’ αφιερωθείς σε αυτόν, να παρατήσεις τα πάντα, γυναίκα, παιδιά, υλικά αγαθά και να του παραδώσεις, να του προσφέρεις την ίδια σου τη ζωή. Αυτό σημαίνει σχέση πίστης, σχέση εμπιστοσύνης. Σε εμπιστεύομαι με τέτοιον τρόπο, ώστε αλλάζω τη στάση μου απέναντι σε ότι συμβαίνει γύρω μου, παίρνω μια ιδιαίτερη στάση απέναντι στην ύπαρξη, κάνω μια μεταστροφή, αλλάζω δηλαδή την κατεύθυνση που έχω πάρει με τη βιολογική μου γέννηση και σου προσφέρω ακόμα και τη ζωή μου. Αυτός είναι ο μάρτυρας, ο Άγιος, η αγιότητα, αυτό είναι η θέωση. Αυτή η σύναψη δεσμού και προσωπικής αγαπητικής σχέσης απόλυτης πίστης με τον Θεό. Και από εκεί και πέρα αυτή η ένωση κτιστού και ακτίστου που βιώνεται δια μέσου των μυστηρίων και βεβαιώνεται με το μυστήριο της Θ. Ευχαριστίας, τη συνεργεία του Αγ. Πνεύματος, οδηγεί σε άλλου είδους καταστάσεις, ξεπεράσματος, υπερκεράσεως, ελευθερίας της μεταπτωτικής ανθρώπινης φύσης.

Όλα τα παραπάνω συγκεφαλαιώνονται μ’ έναν ξεχωριστό τρόπο στην προς Εβραίους Επιστολή, στο 11ο κεφάλαιο στον α΄ στίχο. Εκεί βρίσκουμε έναν ορισμό για τη λέξη πίστη, σύμφωνα με την οποία «έστι δε πίστις ελπιζομένων υπόστασις, πραγμάτων έλεγχος ου βλεπομένων». Σε αυτόν τον υπέροχο ορισμό η πίστη είναι «υπόσταση ελπιζομένων». Άμεσα, λοιπόν, δίνεται ο χαρακτήρας της Εκκλησίας μας. Η πίστη μας είναι οντολογική, πράγμα πού δηλώνεται από τη λέξη υπόσταση, έχει να κάνει με τη ζωή, με τον τρόπο με τον οποίο υπάρχουμε, είναι τρόπος ύπαρξης που στοχεύει στα έσχατα. Η υπόσταση της πίστης μας, της Εκκλησίας μας είναι εσχατολογική, στηρίζεται στην ελπίδα, εκεί όπου δεν υφίστανται οι θεωρητικές αποδείξεις, στο μέλλον, όπου τα πράγματα δεν βλέπονται («πραγμάτων έλεγχος ου βλεπομένων»). Δεν πιστεύουμε, επειδή υποχρεωθήκαμε να αναγνωρίσουμε την ύπαρξη του Θεού. Πιστεύουμε στα «ου βλεπόμενα» γι’ αυτό και είμαστε ελεύθεροι. Πρέπει να κατανοήσουμε, όσο και αν είναι συγκλονιστικό, ότι είμαστε μέλη μιας πολιτείας που δεν έχει υπάρξει ακόμα στην ιστορία. Θα υπάρξει. Το ελπίζουμε και το πιστεύουμε. «επιζητούμεν την μέλλουσαν», δηλαδή κάτι το οποίο δεν βλέπουμε, δεν ξέρουμε, αλλά έχουμε μια βεβαιότητα ότι υπάρχει και γι’ αυτό τον λόγο ζούμε κάτι διαφορετικό, κάτι με προοπτική εσχατολογική.

Η οικοδόμηση μιας τέτοιας σχέσεως πρέπει να περάσει από σταδιακά βήματα. Πρόκειται για μια δυναμική κατάσταση συνεχούς αγώνα, προκειμένου ο άνθρωπος να οδηγηθεί από τη μεταπτωτικότητα της λογικής απόδειξης στην παραδείσια κατάσταση της εμπιστοσύνης. Αυτό, βέβαια, μπορεί να επιτευχθεί και να στηριχθεί μόνο με τη βιωματική οδό. Με τα μυστήρια της Εκκλησίας γίνεται η γνωριμία πρόσωπο με πρόσωπο με τον θεό, απαντώντας θετικά στη κλήση του και ζώντας ένα διαφορετικό τρόπο ύπαρξης που οδηγεί στην κοινωνία, στη βιωματική μετοχή στο άκτιστο. Έτσι μόνο γεννάται μέσα στον άνθρωπο ο «Θείος Έρως», η απόλυτη παράδοση του εαυτού μας στο Θεό, η απόλυτη εμπιστοσύνη, που είναι μια ελεύθερη σχέση και οδηγεί στην ελευθερία της κατάργησης της ανθρώπινης φθοράς. Είναι η ελευθερία και προσφέρει ελευθερία. Είναι το φως και παρέχει φως. Είναι η αγάπη και δίνει αγάπη.

Δυστυχώς, όμως, ο σημερινός άνθρωπος είναι δέσμιος της λογικής απόδειξης. Αυτό που θα πρέπει όλοι μας να αναρωτηθούμε είναι τι είναι σημαντικότερο, να σκέφτεσαι ή να ζεις; Ο έρωτας, το χάδι της μάνας, ο θηλασμός, τι είναι; Είναι κάτι που τεκμηριώνεται με λογικές αποδείξεις; Όχι είναι κάτι πολύ περισσότερο. Είναι τρόπος ζωής. Και μόνο όταν αυτός διαταραχθεί, ζητούνται αποδείξεις. Γι’ αυτό ο κόσμος ζητάει αποδείξεις. Η απάντηση, όμως, δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια κλήση-πρόκληση επαναφοράς, επανασύνδεσης με τον πραγματικό, τον φυσικό, τον αγαπητικό τρόπο ζωής. Δηλαδή τη ζωή της εμπιστοσύνης που τόσο πολύ μας έχει λείψει από τη στιγμή της πτώσεως μέχρι σήμερα.

Κλείνοντας, θα πρέπει να αναλογιστούμε ότι η ουσιαστική και αληθινή πίστη δεν είναι η κορύφωση, η κατακλείδα, θα λέγαμε του βιώματος της Εκκλησίας. Και αυτό γιατί θα υπάρξει στιγμή, όπου η πίστη δεν θα έχει νόημα, δεν θα έχει λόγο ύπαρξης. Καθώς, στα έσχατα τα «ου βλεπόμενα», θα γίνουν βλεπόμενα και «τα ελπιζόμενα», αλήθεια και πραγματικότητα. Είναι η στιγμή που η βασιλεία των ουρανών θα εγκατασταθεί και η πίστη "καταργηθήσεται" (Απ. Παύλος), πράγμα που φανερώνει ότι η πίστη δεν μπορεί να δεσμευτεί ούτε από την ίδια της την ύπαρξη. Τότε θα κυριαρχήσει, σύμφωνα με τον απόστολο Παύλο, η Αγάπη, το απαθές πάθος, όπως την ονομάζει ο Ευάγριος ο Ποντικός, ως η μόνη αλήθεια και πραγματικότητα που "ουδέποτε εκπίπτει".

Χαίρετε

Σ.Δ.Δ

Τετάρτη 12 Μαρτίου 2008

«…εζήτει ιδειν τόν Ιησούν…»



Κάθομαι, διαβάζω και οδοιπορώ μέσα στους λόγους της χάριτος. Κάθε λέξη είναι παράθυρο. Εάν την ανοίξεις, το φως ορμητικά θα εισβάλει. Κάθε γραμμή είναι δρόμος. Εάν τον ακολουθήσεις θα συναντήσεις τη ζωή σου, την ψυχή σου την ύπαρξή σου ολόκληρη. Συναντάς τον τελώνη με σύζυγό του τη συναίσθηση, το Φαρισαίο με την έπαρση, τον νεαρό με τον πλούτο, το νομικό με την ειρωνεία, την πόρνη με την αμαρτία, το ληστή με την ομολογία, το Ζακχαίο με τον πόθο. Όλοι αυτοί και άλλοι πολλοί, δεν είναι άγνωστοι που άφησαν τη σφραγίδα της παρουσίας τους μέσα στο χρόνο. Είναι γνωστοί. Είναι οι κινήσεις, οι στάσεις της ψυχής μου. Είναι οι γάμοι της, οι αναπνοές της. Άλλες είναι αναπνοές ζωής και άλλες εκπνοές θανάτου.

Παρατηρώ τους χώρους της γνωριμίας και της ένωσης. Ο τελώνης παντρεύεται στην προσευχή, ο ληστής στο σταυρό του πόνου, η πόρνη στα δάκρυα που γίνονται μύρα και ο Ζακχαίος στη «συκομορέα». Στέκομαι σε αυτό το χώρο, κάτω από αυτό το δέντρο και από την κερκόπορτα του νου αφήνω τους λογισμούς να με κυριεύσουν. Πώς συμβαίνει αλήθεια, πάντα ένα δέντρο να γίνεται τόπος συνάντησης με το καλό ή με το κακό; Ίσως είναι ένα πεδίο μάχης ανοιχτό από τότε που τη γεύση του καρπού την διαδέχτηκε η θέα του θανάτου. Εκείνος που κατέκτησε το ύψος της συκομουριάς, έγινε θεατής της Ζωής. Το δέντρο αυτό είναι καρπός διασταύρωσης δυο διαφορετικών ειδών: συκιάς και μουριάς. Είδα σε άλλη «γειτονιά» της Γραφής, μια συκιά μόνη της να μένει άκαρπη και να ξεραίνεται. Τα δυο είδη που μας δίνουν ύψος και θέα είναι η Χάρις του Θεού και η προσπάθεια του ανθρώπου. Εάν κάτι από τα δυο λείψει, τα ξερά, χωρίς χυμούς, κλαδιά δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος. Όταν η προσπάθεια έλκει τη χάρη και η χάρη δίνεται στην προσπάθεια τότε η διασταύρωση αυτή γίνεται το κατάλληλο ύψος και μπορεί να σηκώσει το μεγαλύτερο βάρος. Ήταν βαρύς ο Ζακχαίος. Φορτωμένος από τον πλούτο, το αξίωμα, την αδικία, τη συκοφαντία, την εκμετάλλευση. Το διασταυρωμένο δέντρο τον σήκωσε, του έδωσε ύψος παρόλο το φορτίο του. Έφτασε στο σημείο που του πρόσφερε την εκπλήρωση του πόθου του: «ιδείν τόν Ιησούν». Δεν έχει κάτι να πει. Δεν θέλησε κάτι να ζητήσει. Του έφτανε αυτό που έβλεπε. Η θέα του Θεού χύθηκε και γέμισε την ψυχή του, τη ζωή του, παρασύροντας όλα αυτά τα στολίδια που έκρυβαν το κενό του. Εκεί στη «συκομορέα, έγινε η συνάντηση. Στο Ζακχαίο αρκούσε η εικόνα της σωτηρίας του. Ο Κύριος του δίνει ακόμα μια φράση-χρώμα που ολοκληρώνει την εικόνα αυτή. «Ζακχαίε, σπεύσας κατάβηθι». Γρήγορα κατέβα. Αυτό το ανεβοκατάβασμα είναι το υλικό που συνθέτει την εικόνα με την ακριβή θέα. Ανεβαίνει κατεβαίνοντας!

Για να φτάσεις στο ύψος σκαρφαλώνεις στην προσπάθειά σου, στηρίζεσαι στην αγάπη του Θεού και κάνεις το εγώ σου χώμα. Τότε διαρκώς γεύεσαι τη θέα της σωτηρίας σου.

Σάββατο 8 Μαρτίου 2008

Και ο άνθρωπος έπλασε τον... άνθρωπο!


«Κάποιοι ισχυρίζονται κομπαστικά ότι φθάσαμε στο τέλος της θρησκείας και του Θεού. Καθώς γεννιέται η γενετική μηχανική φαίνεται ότι πεθαίνει ο πρώτος και ως τώρα μόνος... γενετιστής, ο Θεός...»

Οπως έγραψε και στο δελτίο Τύπου που εξέδωσε τον Ιούνιο του 2000, «η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος υποδέχεται με ιδιαίτερη χαρά τη μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη ίσως ανακάλυψη της ανθρώπινης επιστήμης και τεχνολογίας: την αποκωδικοποί- ηση του ανθρώπινου γονιδιώματος».

Το επίτευγμα και οι συνέπειές του, παρά το ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικά, πιθανότατα καθοριστικά για την πορεία της ανθρώπινης ζωής και των κοινωνιών, παρουσιάζονται περισσότερο με δημοσιογραφική λάμψη παρά με επιστημονική λιτότητα και σαφήνεια. Η άγνοια φαίνεται να ξεπερνάει τη γνώση μας. Γι' αυτό και οι ανακοινώσεις που εκδίδονται παρουσιάζουν περισσότερο ενδιαφέρον παρά ακρίβεια. Το σπουδαιότερο που προσφέρουν είναι ότι επιβεβαιώνουν την αναξιοπιστία τους, καθώς συστηματικά αποδεικνύουν την ανεπάρκεια των προηγουμένων.

Η θέση της Εκκλησίας

Κάθε τι που αποτελεί ανθρώπινη κατάκτηση στο γνωστικό πεδίο η Εκκλησία το αγκαλιάζει με ιδιαίτερη συμπάθεια, ιδίως όταν αυτό συνδέεται με την πρόοδο της υγείας, την ανακούφιση του πόνου, την ελπίδα για βελτίωση της ζωής. Το αναγνωρίζει ως ταξίδι στην πανσοφία του Θεού και ως δώρο της αγάπης και φιλανθρωπίας Του. Όπως τονίζεται στη συνοδική ανακοίνωση : «Η Εκκλησία θαυμάζει το επίτευγμα, επικροτεί την κατάκτηση της νέας γνώσεως, ανακουφίζεται φιλάνθρωπα από την προσδοκία μιας επαναστάσεως στη διαγνωστική, προληπτική και θεραπευτική ιατρική, δοξάζει τον πάνσοφο Θεό για το δώρο και εύχεται και ελπίζει πως η βαθύτερη γνώση της βιολογικής και γενετικής ταυτότητός μας θα διευκολύνει την πορεία προς την πνευματική αυτογνωσία και θεογνωσία».

Όταν όμως η επιστημονική ανακάλυψη δεν συνδυάζεται με σεβασμό στον άνθρωπο ή συνοδεύεται από αλαζονεία, υποκινείται από οικονομικά συμφέροντα και υπηρετεί μυωπικές προοπτικές, τότε κληρονομιά της επιστήμης είναι η ζημία του ανθρώπου. Για τους λόγους αυτούς αντιλαμβανόμαστε ότι «παράλληλα με τις μεγάλες υποσχέσεις, η γενετική επανάσταση εμπερικλείει και τους κινδύνους που εδράζονται στο γεγονός ότι η γνώση μας είναι λιγότερη της άγνοιας, η σύνεση πιο σπάνια από την αλόγιστη επιθυμία και οι αξίες ασθενέστερες από τα συμφέροντα».

Το γεγονός ότι η επιστημονική γνώση μας δεν είναι επαρκής δικαιολογεί την αδυναμία μας να προεκτιμήσουμε ακριβώς τις συνέπειες των επιτευγμάτων μας. Τα σφάλματα στην εκτίμηση του χρονοδιαγράμματος του όλου εγχειρήματος, στον προσδιορισμό του ακριβούς αριθμού των γονιδίων, στην κατανόηση των μηχανισμών και της αποτελεσματικότητας της γονιδιακής θεραπείας δικαιολογούν και λάθος εκτιμήσεις στους επιφαινόμενους κινδύνους της βιολογικής μας υπόστασης, των κοινωνικών ισορροπιών, της διατήρησης των ηθικών παραμέτρων.

Ετοιμότητα και σύνεση

Η Εκκλησία κατανοεί αυτή την αδυναμία και με σύνεση και αίσθημα ευθύνης παρακολουθεί τις εξελίξεις και «εφιστά την προσοχή όλων μας ώστε με κάθε τρόπο να προστατευθεί το ανθρώπινο γονιδίωμα από κάθε μορφής συμφέροντα, οικονομική εκμετάλλευση, ευγονικό προσανατολισμό, αλαζονική κυριαρχία». Είναι βαθιά πεποίθησή μας ότι «το γονιδίωμα δεν είναι αυτό που δίνει την αξία στον άνθρωπο ούτε και το επίτευγμα της αποκωδικοποίησής του, αλλά ο άνθρωπος δίνει αξία στο γονιδίωμά του».

Οι δυνατότητες που παρέχει η γενετική μηχανική φαίνεται ότι μας φέρνουν πιο κοντά στην καταστροφή της βιοποικιλότητος, στην ευγονική απειλή, στη ρατσιστική κυριαρχία, στον πειραματισμό επί των εμβρύων, στη βεβήλωση του αυτεξουσίου, στο άγνωστο του προγραμματισμού της ζωής, στην αλόγιστη παραβίαση της ιδιωτικότητας, στον υποβιβασμό του ανθρώπου σε οικονομική παράμετρο. Κάποιοι ισχυρίζονται κομπαστικά ότι φθάσαμε στο τέλος της θρησκείας και του Θεού. Καθώς γεννιέται η γενετική μηχανική φαίνεται ότι πεθαίνει ο πρώτος και ως τώρα μόνος... γενετιστής, ο Θεός.

Αν έτσι φτιάξει η γενετική τον άνθρωπο, θα έχει η ίδια αρχή, θα έχει μορφή, αλλά το μέλλον της θα είναι... να μην έχει μέλλον. Στην επιδίωξή της να κυριαρχήσει στη ζωή θα έχει καταστρέψει μαζί με τον άνθρωπο και τον κόσμο. Ο άνθρωπος του ανθρώπου θα έχει εξαφανίσει τον άνθρωπο του Θεού. Αν όμως καταφέρει να γίνει περισσότερο πνευματική απ' όσο μηχανική, τότε θα γίνει και πραγματικά γενετική.

Η ταλάντωση ανάμεσα στον ενθουσιασμό και στις υπέρμετρες ελπίδες, αφενός, και στους φόβους και στις απειλές, αφετέρου, οδηγεί μάλλον σε ακρότητες και άδικες για την αλήθεια τοποθετήσεις. Η Εκκλησία επιλέγει τη θέση της αναμονής, της ετοιμότητος και της σύνεσης. Κάθε επίτευγμα επιστημονικό ή τεχνολογικό δεν αρκεί να χαρακτηρισθεί ως θετικό μόνον αν προάγει την υγεία αλλά, κυρίως, αν καλλιεργεί τον σεβασμό στον άνθρωπο. Η ανθρωπότητα, έπειτα από μια πιθανή βιολογική αναστάτωση, ελπίζουμε ότι θα βρει τους τρόπους να προστατευθεί· η σωματική υγεία μάλλον θα βελτιωθεί. Το ερώτημα είναι τι μηχανισμούς θα βρει να αποτρέψει τις απειλές των ψυχοκοινωνικών διαταραχών. Η Εκκλησία στο ερώτημα αυτό προσθέτει και τον σκεπτικισμό της για το ενδεχόμενο η γενετική έκρηξη να οδηγήσει στον ακρωτηριασμό της αιώνιας προοπτικής του ανθρώπου και στον υποβιβασμό της θεϊκής διάστασής του. Θα είναι τραγική κατάληξη αν τελικά γνωρίζουμε τους μηχανισμούς του βιολογικού μας γονιδιώματος και αγνοούμε τη δυναμική και τις μυστικές λειτουργίες του πνευματικού μας ιδιώματος.

Πρόεδρος της Επιτροπής Βιοηθικής της Εκκλησίας της Ελλάδος είναι
ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος Χατζηνικολάου

Απο την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 18-02-2001

Παρασκευή 7 Μαρτίου 2008

Μία άλλη προσεγγιση...

Μια φορά κι έναν καιρό, υπήρχε μια πολύ άσχημη πόλη. Βία, εγκλήματα, κυκλοφοριακό, ατυχήματα, ναρκωτικά, βρωμιά και γκρίζοι δυστυχισμένοι πολίτες. Και δεν ήταν καμιά μικρή πόλη, είχε έξι εκατομμύρια κατοίκους που είχαν παραδοθεί εντελώς στην μαυρίλα.

Ένα πρωί, ο διευθυντής του Πανεπιστημίου της πόλης που ήταν μαθηματικός και φιλόσοφος, εκεί που πήγαινε στη δουλειά του και βλέποντας την κατάντια της πόλης του, πήρε μια πολύ περίεργη απόφαση. Δήλωσε την παραίτησή του στο Πανεπιστήμιο, λέγοντας πως ήθελε να διευρύνει την διδασκαλία του και στα έξι εκατομμύρια κατοίκους. Στους μαθητές του στο Πανεπιστήμιο, ο καθηγητής αυτός ήταν γνωστός για τους περίεργους τρόπους διδασκαλίας του. Γενικά, εφεύρισκε αστείους και εντελώς ανορθόδοξους τρόπους για να πετυχαίνει το σκοπό του και περιέργως, πάντα τα κατάφερνε. Για την προεκλογική καμπάνια του λοιπόν, φόρεσε μια στολή σούπερμαν, αυτοχρίστηκε 'υπερπολίτης' και αμολήθηκε στους δρόμους βάζοντας ταυτόχρονα υποψηφιότητα για δήμαρχος. Έφερε πολύ γέλιο στον κόσμο αλλά επειδή όπως έλεγαν, είχε αρκετά ειλικρινή φάτσα, τον ψήφισαν.

Ο καινούργιος δήμαρχος όμως δεν είχε καμία σχέση με τους προηγούμενους. Η πρώτη του κίνηση ήταν να προσλάβει 20 μίμους και να τους σκορπίσει στους δρόμους της πόλης. Η δουλειά τους ήταν να κοροϊδεύουν όσους παραβίαζαν τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Σιγά, θα μου πείτε. Οι πολίτες όμως (που εννοείται δεν τηρούσαν τους κανόνες οδικής συμπεριφοράς), άρχισαν να συμμορφώνονται γιατί αποδείχτηκε πως τους πείραζε πολύ περισσότερο η δημόσια κοροϊδία, παρά τα πρόστιμα. Αμέσως μετά, βγήκε σε διάφορες τηλεοπτικές εκπομπές και έκανε ντους, κλείνοντας την παροχή νερού ενώ σαπουνιζόταν, για να δείξει στους πολίτες πώς μπορούν να εξοικονομούν νερό. Και βουαλά! Η κατανάλωση νερού αμέσως έπεσε. Όρισε Ημέρα Γυναίκας όπου οι άντρες θα φρόντιζαν τα παιδιά και οι γυναίκες θα έβγαιναν βόλτα στην πόλη. Αυτό, ήταν ανήκουστο γιατί η συγκεκριμένη πόλη ήταν πολύ επικίνδυνο μέρος τα βράδια, ενώ οι γυναίκες δεν έβγαιναν βόλτες σχεδόν ποτέ ως τότε... 700.000 γυναίκες γέμισαν τους δρόμους πανηγυρίζοντας ενώ ακόμη και o αρχηγός της αστυνομίας ήταν γυναίκα εκείνο το βράδυ.

Μίμος σατιρίζει οδηγό κρατώντας την πινακιδα Incorrecta (Λάθος)

Το καλύτερο; Μοίρασε στους πολίτες ταμπέλες με thumbs up και thumbs down για να επιδοκιμάζουν ή να αποδοκιμάζουν δημόσια τις πράξεις των συμπολιτών τους. Γενικώς σκαρφιζόταν αστείες ή περίεργες καμπάνιες για κάθε τι που ήθελε να πετύχει, όπως όταν ζήτησε να του τηλεφωνήσει (στο προσωπικό του γραφείο μάλιστα) όποιος πολίτης συναντούσε έστω κι έναν υποδειγματικό ταξιτζή. Σύντομα, 150 τηλεφωνήματα συντέλεσαν στο να δημιουργηθεί ομάδα ταξιτζίδων που ο δήμαρχος ονόμασε Ιππότες της Ζέβρας και είχαν την προσωπική του υποστήριξη. Ίδρυσε επίσης ταμείο εθελοντικών φόρων για όσους ήθελαν να δώσουν παραπάνω χρήματα (!) στο δημοτικό ταμείο. Φυσικά και μάζεψε χρήματα. Τέλος, προσπαθώντας να δείξει πόσο σημαντική είναι η ανθρώπινη ζωή, ζωγράφισε αστέρια σε κάθε σημείο θανάτου από τροχαίο στην πόλη, πράγμα εξαιρετικά έξυπνο γιατί το αποτέλεσμα ήταν πανέμορφο αλλά και ιδιαίτερα σοκαριστικό.

Όχι, δεν είναι παραμύθι. Πρόκειται για τον Κολομβιανό Antanas Mockus, τον δήμαρχο της Μποκοτά το 1993. Μετά το πέρας της θητείας του, ο παράξενος αυτός δήμαρχος, ξεκίνησε διαλέξεις αναλύοντας τα συμπεράσματά του από το κοινωνικό του πείραμα. Ένα από τα συμπεράσματά του είναι πως η γνώση δίνει δύναμη αρκεί να καταφέρεις να τη μεταδώσεις μέσω της τέχνης, του χιούμορ και της δημιουργικότητας. Μόνο έτσι οι άνθρωποι αποδέχονται τις αλλαγές. Όλο το άρθρο και τα αποτελέσματα των πρακτικών του σε νούμερα, εδώ:

http://www.hno.harvard.edu/gazette/2004/03.11/01-mockus.html

Τετάρτη 5 Μαρτίου 2008

Λόγος περί νηστείας


Άγιον Όρος...

Μοσχομύριστος, Αγιοβάδιστος τόπος. Σπαρμένος απ’ άκρη σ’ άκρη με λείψανα Αγίων. Χώρος συνάντησης των απογόνων του Αδάμ με τον ξεχασμένο δημιουργό. Εδώ ο άνθρωπος προσπαθεί, αγωνίζεται. Ο Θεός διαρκώς του προσφέρεται. Το ίδιο και ο άνθρωπος. Αγία Τράπεζα, θυσιαστήριο ο Άθωνας. Προχωράς και η ψυχή σου αναπνέει. Κάθε συνάντηση πνευματικό διδασκαλείο. Ρίχνεις τα δίχτυα σου και ψαρεύεις τροφή πνευματική από θάλασσες παραδείσιες.

- Ευλογείτε Γέροντα.

- Ο Kύριος να σε ευλογεί χαρά μου.

- Είστε πολλά χρόνια στο Άγιον Όρος;

- Είμαι εξήντα χρόνια, αλλά τι είναι εξήντα χρόνια για το Θεό; Μια ανάσα είναι.

- Γέροντα θα ήθελα να πείτε δύο πράγματα για τη νηστεία.

- Για να πεις κάτι πρέπει να το βιώνεις, να το ζεις. Μόνο ένας που έχει γεννηθεί κοντά σε θάλασσα ή είναι ναυτικός μπορεί να μιλήσει για τη θάλασσα. Αλλά θα κάνω υπακοή στο θέλημά σου και θα σου πω τί λένε οι πατέρες οι οποίοι ήταν φίλοι της νηστείας.

- Η νηστεία Γέροντα είναι σκοπός;

- Η νηστεία δεν είναι σκοπός, είναι μέσο. Να, σκοπός σου ήταν να έλθεις στο Άγιον Όρος, ήταν ο προορισμός σου. Το καραβάκι που σε έφερε είναι το μέσο. Έτσι και η νηστεία, είναι ένα από τα μέσα που μας έδωσε η αγάπη του Θεού για να Τον ποθούμε. Ο Θεός είναι ο προορισμός μας.

- Πότε εμφανίστηκε η νηστεία;

- Η νηστεία είναι συνομήλικη με την ανθρωπότητα. Μέσα στον Παράδεισο δόθηκε στον άνθρωπο από τον Θεό, μας λέει ο Μ. Βασίλειος.

- Γιατί όμως ο Θεός έδωσε τη νηστεία, για να περιορίσει τον άνθρωπο;

- Όχι, για να τον ελευθερώσει! Ο Ιερός Χρυσόστομος γράφει ότι ο Θεός δημιουργώντας τον άνθρωπο τον έφερε και τον παρέδωσε στο χέρι της νηστείας, η οποία είναι φιλόστοργη μητέρα και άριστος διδάσκαλος. Της εμπιστεύτηκε δηλαδή την σωτηρία του. Άρα η νηστεία είναι παιδαγωγός, δεν περιορίζει αλλά καλλιεργεί τον άνθρωπο.

- Είναι αναγκαία η νηστεία Γέροντα;

- Θα σου απαντήσει πάλι ο Χρυσόστομος: «Αν η νηστεία ήταν αναγκαία στον Παράδεισο, είναι πολύ περισσότερο αναγκαία έξω από τον Παράδεισο. Αν ήταν χρήσιμο το φάρμακο πριν από τον τραυματισμό, είναι πολύ περισσότερο χρήσιμο μετά τον τραυματισμό». Κατάλαβες;

- Τι;

- Η νηστεία μέσα στον Παράδεισο δόθηκε προληπτικά στον άνθρωπο για να μην πέσει. Αφού ο άνθρωπος έπεσε δίδεται θεραπευτικά.

- Τελικά ποιος ο σκοπός της νηστείας;

- Η νηστεία μαραίνει τις κακές επιθυμίες, λέει ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, την καρδιά μας την μαλακώνει, συμπληρώνει ο Άγιος Συμεών ο νέος Θεολόγος. Κάθε καλό και αγαθό έργο δια της νηστείας κατορθώνεται και τελειοποιείται, γράφει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Για όλους αυτούς τους λόγους ο Ιερός Χρυσόστομος μας εξομολογείται την αγάπη του προς τη νηστεία. «Αγαπώ τη νηστεία, γιατί είναι μητέρα σωφροσύνης και πηγή κάθε φιλοσοφημένης πράξεως».

- Πώς πρέπει να νηστεύουμε;

- Η νηστεία είναι μέσο και όπλο πνευματικό το οποίο δεν περιορίζεται μόνο στη διατροφή, πρέπει όλος ο άνθρωπος ψυχοσωματικά να συμμετέχει. Άκου τι μας λέει ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος. «Νηστεύεις; Απόδειξέ το δια μέσου των ίδιων των έργων. Αν δεις εχθρό, να συμφιλιωθείς μαζί του. Αν δεις φτωχό, να τον ελεήσεις. Να νηστεύουν τα χέρια, παραμένοντας καθαρά από την αρπαγή και την πλεονεξία. Να νηστεύουν τα πόδια ξεκόβοντας από δρόμους που οδηγούν στην αμαρτία. Δεν τρως κρέας; Να μη φας και την ακολασία δια μέσου των ματιών. Ας νηστεύει και η ακοή. Και η νηστεία της ακοής είναι να μη δέχεσαι κακολογιές και διαβολές. Ας νηστεύει και το στόμα από αισχρά λόγια. Διότι τι όφελος έχουμε, όταν απέχουμε από πουλερικά και ψάρια, δαγκώνουμε όμως και κατατρώγουμε τους αδελφούς μας;

- Πως δαγκώνουμε και κατατρώμε τους αδελφούς μας;

- Με την συκοφαντία και την κατάκριση, που ξεκινούν από την έλλειψη αγάπης για τον αδελφό μας.

- Ευχαριστώ Γέροντα, πολύ με ωφελήσατε.

- Ευχαριστίες πρέπουν στον Θεό που φώτισε του Αγίους μας.

- Την ευχή σας.

- Στο καλό η Χάρις του Θεού να σε σκεπάζει, η Παναγιά μας να σε προστατεύει και οι Άγιοί μας να σε συντροφεύουν. Και μη ξεχνάς νηστεία κυρίως είναι να πεινάσεις για Θεό!!!