Η Ορθόδοξη εικόνα της Σταυρώσεως, του Αρχιμ. Βασ. Γοντικάκη

Οι παλικαρισμοί του Αποστόλου Πέτρου είναι φάσματα παροδικά, ανίσχυρα στους πειρασμούς της ζωής. Λυγίζει το παλικάρι το μεγάλο μπροστά σε μια παιδίσκη. Ο ληστής δεν φοβήθηκε, γιατί ήταν σταυρωμένος. Ο Πέτρος αρνήθηκε τον Χριστό, γιατί φοβήθηκε το σταύρωμα, Ελεύθερος είναι ο σταυρωμένος. Δεν φοβάται ο νεκρός τον θάνατο. Δεν χάνει κανείς αυτό που δεν έχει. Κανείς ασφαλισμένος δεν μπορεί να γνωρίσει τον Θεό. Κανείς που αμύνεται κοσμικά, σαν τον Πέτρο, δεν πιστεύει. Θα ομολογήσει αναπόφευκτα την αλήθεια (μετ' αναθεματισμού και όρκου) ότι δεν γνωρίζει τον Χριστό.

Και τότε, μετά την επώδυνη αυτή κένωση και αίσθηση της ολικής άγνοιας, θα έλθει το κλάμα, η συντριβή, η Χάρη. Και από εκεί θα ανατείλει ο ήλιος, θα βλαστήσει η πίστη. Λιωμένος από το πολύ κλάμα, σαν μωρό παιδί, γίνεται πάλι ο βράχος της πίστεως. Γι' αυτό ο Κύριος θα παραγγείλει: «Είπατε τοις μαθηταίς και τω Πέτρω» ( Μάρκ. 16, 7).

Κανείς οπλισμένος δεν έχει νικήσει τον φόβο. Μόνο ο εκούσια έκθετος σε κάθε κίνδυνο έχει εν εαυτό τον Θεό. Γνωρίζει τον Θεό όντας μέσα σ’ Αυτόν. Εάν βλέπεις μπροστά σου εχθρούς και αμύνεσαι, δεν είσαι ελεύθερος. Η βασιλεία σου είναι εκ του κόσμου τούτου, του καταργουμένου. Είσαι δούλος. Εάν βλέπεις τους άλλους ξένους από σένα, αγνοείς τον εαυτό σου.

Οι Ιουδαίοι χλεύαζαν τον Κύριο στον Σταυρό: «Άλλους έσωσεν, εαυτόν ού δύναται σώσαι» (Ματθ, 27, 42). Δεν ήξεραν ότι οι άλλοι τους οποίους έσωσε ήταν ο εαυτός Του. Αυτός δεν έχει ανάγκη σωτηρίας ούτε αμύνης. Είναι η σωτηρία και η ασφάλεια μας. Είμαι Ορθόδοξος ομολογητής σημαίνει: είμαι σταυρωμένος. Γίνομαι τοις πάσι τα πάντα, για να μπορέσουν οι πάντες να κοινωνήσουν στη μια ζωή. Γιατί,  μια φορά να γεύτηκες απ’ αυτήν αληθινά, δεν πρόκειται ποτέ να την ξεχάσεις. Δεν τη θυμάσαι απλώς σε κατακλύζει, γίνεται πηγή ύδατος αλλομένου ('Ιω. 4, 14).

Γίνεσαι «άφρων» (Άββα 'Ισαάκ, Λόγος λη'), για να γίνουν οι άλλοι αδελφοί σου κοινωνοί της ποιότητας Του. Τα τέκνα του προπάτορος Αδάμ να γίνουν μέτοχοι του Νέου Αδάμ, του Παραδείσου της τρυφής, και της τροφής που μελίζεται και δεν διαιρείται (Θεία Λειτουργία Μ. Βασιλείου). Θυσιάζομαι, εδώ σημαίνει: χάνομαι στη ζωή, κατακλύζομαι από αιωνιότητα. Ο άλλος είναι ο εαυτός μου. «ο άλλος είναι ο Θεός μου» (Άββα Άπολλω, Γεροvτικόv).

Ο Ορθόδοξος, ο Άγιος, αγαπά τους πάντας και τα πάντα, πριν τα γνωρίσει. Τα γνωρίζει με την αγάπη. Πλησιάζοντας τον Ορθόδοξο τον βλέπεις να πονά για σέναˑ να σε γνωρίζει, να σε αγκαλιάζει, πριν σε δει. Να σε αγαπά, πριν το καταλάβεις. Να αποτελεί εσώτατο εαυτό σουˑ οικείο και άγνωστο βάθος σου, όχι κάτι ξένο.

Σ’ αυτόν γνωρίζεις την αγάπη. Η αγάπη προηγείται του εαυτού του. Ο εαυτός του αναδύεται από την αγάπη και τρέφεται προσφερόμενος σ’ Αυτήν: «Ο Θεός αγάπη εσυτί» (Α’ Ιω. 4,16). Στο σημείο αυτό της θυσιαστηρίου αγάπης ο ορθόδοξος κατά χάριν εικονίζει τον Υιό του Θεού που «πρώτος ηγάπησεν ημάς» (Α΄ Ιω. 4,19), και που προαιώνια, μυστηριακά αιμάσσει ως προς το από καταβολής κόσμου εσφαγμένον αρνίον της Αποκαλύψεως (Αποκ. 13,8).

Δεν είναι ελεύθερος όποιος δεν αγαπά. Η αγάπη «έξω βάλλει τον φόβον» (Α΄ Ιω. 4,18). Κατακαίει τα πάντα. Ελεήμων καρδία είναι «καρδίας υπέρ πάσης της κτίσεως: υπέρ των ανθρώπων, και των ορνέων, και των ζώων, και των δαιμόνων, και υπέρ παντός κτίσματος. Και εκ της μνήμης αυτών, και της θεωρίας αυτών, ρέουσιν οι οφθαλμοί αυτού δάκρυα. Εκ της πολλής και σφοδράς ελεημοσύνης, της συνεχούσης την καρδίαν, και εκ της πολλής καρτερίας, σμικρύνεται η καρδία αυτού, και ου δύναται βαστάσαι ή ακούσαι η ιδείν βλάβην τινά, ή λύπην μικράν, εν τη κτίσει γινομένην. Και δια τούτο και υπέρ των αλόγων και υπέρ των εχθρών της αληθείας και υπέρ των βλαπτόντων αυτόν, εν πάση ώρα, ευχήν μετά δακρύων προσφέρει, του φυλαχθήναι αυτούς και ιλασθήναι αυτοίς. Ομοίως και υπέρ της φύσεως των ερπετών, εκ της πολλής αυτού ελεημοσύνης της κινουμένης εν τη καρδία αυτού, αμέτρως καθ’ ομοιότητα του Θεού» (Άββα 'Ισαάκ, Λόγος πα').

Τεταμένος πάνω στο ξύλο του σταυρού αναπαύεται ο άνθρωπος, όταν αυτό γίνεται σαν προσφορά αγάπης προς τους άλλους. Δεν υπάρχει τρόπος και τύπος που αναπαύει την ανθρώπινη φύση βαθύτερα (πιο αληθινά και ανθρώπινα) από το σταύρωμα και τον σταυρό της αγάπης. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη παρηγοριά απ’ αυτή την οδύνη. Τότε δεν υποστηρίζει ένα κομμάτι. Δεν τον ενδιαφέρει το επί μέρους και δεν μπορεί να ζήσει στην κόλαση του μισού και του μίσους. Δεν μπορεί να δει τον άλλον να υποφέρει. Αγκαλιάζει το όλον. Όλα είναι δικά του. Σταυρώνεται για όλα. Είναι καθολικός, ήρεμος.

Και η Ορθόδοξη εικόνα της Σταυρώσεως του Κυρίου δεν μας παρουσιάζει τον πόνο κάποιου που υποφέρει από τις πληγές των καρφιών το, αλλά φανερώνει την γαλήνη του Ενός, του «Βασιλέως της Δόξης», που αναπαύεται στην κατάπαυση της αγάπης. Βρίσκεται στον Σταυρό καθηλωμένος, προσφερόμενος εκούσια υπέρ του κόσμου ζωής και σωτηρίας. Και αυτή η πράξη δεν λέγεται θάνατος, αλλά είναι ατελεύτητος ζωή και αύξηση.

   

Από το βιβλίο Εισοδικόν του Αρχιμ. Βασιλείου Γοντικάκη