Εν θεοπνεύστοις άσμασι, κατετράνωσας...

Τή Α' τού αυτού μηνός, Μνήμη του Αγίου Αποστόλου Ανανίου

Τή αυτή ημέρα, Μνήμη τού Οσίου Πατρός ημών Ρωμανού, τού Ποιητού τών Κοντακίων

Ο Όσιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης ο ηδύμολπος, ό εν τοίς ορίοις τής εν τώ Άθω μεγίστης Λαύρας ασκήσας, εν ειρήνη τελειούται

Εξαποστειλάριον

Εν θεοπνεύστοις άσμασι, κατετράνωσας, Μάκαρ, τήν τού Χριστού απόρρητον, θείαν οικονομίαν, καί ύμνοις έστεψας πάντας, Ρωμανέ τούς Αγίους, μεθ' ών φαιδρώς ανύμνησας, τήv αγνήν καί Παρθέvοv, καί αληθή, τού Θεού Μητέρα πάνσοφε Πάτερ, μεθ' ής ημών μνημόνευε, παρεστώς τή Τριάδι.

Μηναίο Μηνός Οκτωβρίου

Ύμνοι, Ρωμανού του Μελωδού...

Φίλε αναγνώστη, πολύ Σ' ευχαριστώ που κρατάς στα χέρια σου και φυλλομετράς αυτό το όμορφο βιβλίο. Μπορεί να 'χης ακούσει για τον Ρωμανό το Μελωδό... έλαβε θεία φώτιση και έγραφε ένθεα ποιήματα, που ονομάστηκαν Υμνοι και αργότερα Κοντάκια. Εβαζε στην αρχή κάθε Υμνου μια στροφή, που λέγεται Προοίμιο, όπου εκθέτει με συντομία την υπόθεση του Υμνου. Κι έπειτα, μια σειρά από στροφές, που καλούνται Οίκοι. Οι Οίκοι συνδέονται μεταξύ τους με μια Ακροστιχίδα. Ο τελευταίος στίχος του Προοιμίου και των Οίκων είναι σταθερός και ονομάζεται Εφύμνιον (ρεφραίν). Ετσι έχομε το ποιητικό οικοδόμημα και τη μορφή του Υμνου ή Κοντακίο...

Το βιβλίο αυτό περιέχει το αρχαίο κείμενο του αγίου Ρωμανού και δίπλα μια φτωχή μετάφραση δική μου, βοηθητική. Μακάρι, φίλε αναγνώστη, να θελήσης να δρασκελίσης το κατώφλι του ποιητικού αυτού Μεγάρου και να μπης στα χρυσά του δώματα και ν' απολάψης τόσα καλά. Σου το ευχόμαστε. Με σεβασμό και με αγάπη, Αρχιμανδρίτης Ανανίας Κουστένης, ο τάχα και μεταφραστής...

Το έργο Ύμνοι, Ρωμανού του Μελωδού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός

Βάδισε στο πλευρό τού Μάρτιν Λούθερ Κινγκ..

Κάθε πρωί, πριν βάλει τα κλειδιά στη μίζα, ξάπλωνε στον δρόμο και έψαχνε κάτω από το αυτοκίνητό του για βόμβες. Ήταν χρόνια μίσους, ταραχών και φυλετικού ρατσισμού στον αμερικανικό Νότο. Και κάποιοι δεν είχαν συγχωρήσει στον πάτερα Γκουβέλλη τα κηρύγματά του: ότι μαύροι και λευκοί είναι ίσοι.
Ήταν 15 Σεπτεμβρίου του 1963. Η Κου Κλουξ Κλαν μόλις είχε βομβαρδίσει την εκκλησία Βαπτιστών στο Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα. Τέσσερα κορίτσια ήταν νεκρά. Ο πατήρ Σωτήριος «Σαμ» Γκουβέλλης εκτελούσε κανονικά τη λειτουργία στην ορθόδοξη εκκλησία της πόλης, όταν ένας νεαρός τον πλησίασε και του ψιθύρισε κάτι στο αυτί. Το πρόσωπο του ιερέα σκοτείνιασε. Έστρεψε το βλέμμα του στο ποίμνιό του και είπε: «Σήμερα, οι εν Χριστώ αδελφοί μας δέχτηκαν την επίθεση των δυνάμεων του Κακού».
Ο πατήρ Γκουβέλλης διέκοψε τη λειτουργία και έστειλε τον κόσμο στα σπίτια του. Η κίνησή του δεν άρεσε σε πολλούς. «Πρέπει να ξαποστείλουμε τον παπά πίσω στην Ελλάδα», είπαν κάποιοι. Στα χρόνια των ταραχών και του κινήματος των κοινωνικών δικαιωμάτων ο πατήρ Γκουβέλλης καλούνταν να επιλέξει στρατόπεδο. Οι λευκοί προτεστάντες τον είχαν βάλει στο στόχαστρο, το ίδιο και η ρατσιστική οργάνωση Κου Κλουξ Κλαν. Απέναντί του είχε και τους περισσότερους Έλληνες ομογενείς. Γιατί ο ιερέας είχε ήδη κάνει την επιλογή του: έβλεπε πέρα από τη γραμμή του χρώματος.
Στη δίνη των συγκρούσεων Ο πατήρ Γκουβέλλης γεννήθηκε στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ από Έλληνες γονείς. Ο πατέρας του καταγόταν από την Ήπειρο και η μητέρα του από τον Μελιγαλά. Αφού φοίτησε στο Ελληνικό Κολέγιο της Μασαχουσέτης, υπηρέτησε ως ιερέας στο Μίσιγκαν. Το 1961 μεταφέρθηκε στο Μπέρμιγχαμ.
«Ήταν εύθυμος, η ψυχή της παρέας. Έκανε τους πάντες να γελούν και ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στα παιδιά», λέει στα «ΝΕΑ» η Γκέιλ Ταρσίνος, το μεγαλύτερο από τα τρία παιδιά του ιερέα. «Έπαιζε μπάσκετ με τους νέους και ήταν πάντα πολύ δίκαιος. Μας μεγάλωσε με αρχές. Έλεγε ότι δεν παίζει ρόλο το χρώμα του δέρματος. Όλοι είναι ίσοι μεταξύ τους».
Στο Μπέρμιγχαμ όμως ο Ελληνοαμερικανός ιερέας βρέθηκε στη δίνη των φυλετικών συγκρούσεων. «Η ΚΚΚ έκαιγε σταυρούς σε αυλές. Έβαζαν βόμβες, ενώ στο σπίτι μας δεχόμασταν απειλητικά τηλεφωνήματα», λέει η κ. Ταρσίνος. Τον Απρίλιο του 1963 μια ομάδα ιερέων έστειλε την επιστολή «Μια κλήση για ενότητα» στον κυβερνήτη Γουάλας και στον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ που βρισκόταν τότε στη φυλακή του Μπέρμιγχαμ. Ο πατήρ Γκουβέλλης υπέγραψε την επιστολή προς τον κυβερνήτη, αλλά όχι την επιστολή προς τον Κινγκ. Με τη στάση του παραδεχόταν ανοιχτά ότι ο αγώνας των μαύρων ήταν δίκαιος.
«Γι΄ αυτήν την πράξη του δέχτηκε τα πυρά των πιστών», λέει ο Άντριου Μάνις, καθηγητής στο Κολέγιο Μacon State της Τζόρζια, που μελετά την ιστορία του πατρός Γκουβέλλη. «Έστελναν γράμματα στον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο και ζητούσαν να τον στείλει σε άλλη εκκλησία. Πολλοί από τους Ελληνοαμερικανούς ήταν αντίθετοι με τις απόψεις του ιερέα. Αν και μετανάστες οι ίδιοι, δεν υποστήριζαν τα δικαιώματα των μαύρων. Ήθελαν να αφομοιωθούν από την τοπική κοινωνία, γι΄ αυτό και έπαιρναν το μέρος των λευκών προτεσταντών».
ΠΑΡΑ ΤΙΣ ΑΠΕΙΛΕΣ και τον φόβο για δολοφονική επίθεση, ο πατήρ Γκουβέλλης παρέμεινε σταθερός στις θέσεις του. Κάθε βράδυ συναντιόταν με άλλους ιερείς της πόλης του, λευκούς, μαύρους, χριστιανούς και Εβραίους.
Διοργάνωνε και συναντήσεις παιδιών στις οποίες ανταλλάσσονταν απόψεις για τη διαφορετικότητα. Στα δικά του παιδιά όμως δεν μιλούσε για τους κινδύνους και τις βόμβες. «Ήθελε να μας προστατέψει. Ποτέ δεν μας μίλησε ανοιχτά για το τι συνέβαινε τότε», θυμάται η κ. Ταρσίνος.
Τον Μάρτιο του 1965, στην κορύφωση του κινήματος των κοινωνικών δικαιωμάτων, ο πατήρ Γκουβέλλης πήρε μέρος στην πορεία της Σέλμα, στο πλευρό του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Συνόδεψε εκεί τον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο, ο οποίος βάδισε μαζί με τον Κινγκ και η φωτογραφία του μπήκε στο εξώφυλλο του περιοδικού «Life».
Έξι χρόνια αργότερα ο πατήρ Γκουβέλλης μετατέθηκε στην παλιά έδρα του, στο Μίσιγκαν. Οι λόγοι της μετάθεσής του δεν είναι γνωστοί. Η κ. Ταρσίνος και ο κ. Μάνις πιστεύουν ότι ρόλο έπαιξε η στάση του στις ταραχές του Μπέρμιγχαμ. Στον επόμενο σταθμό του, στο πιο φιλελεύθερο Μίσιγκαν, ο πατήρ Γκουβέλλης συνέχισε τα κηρύγματά του για ισότητα μέχρι τον θάνατό του το 1988 από ανακοπή καρδιάς.

Τα Νέα, 23 Σεπτεμβρίου 2009

(Την 21η Μαρτίου 1965 ξεκινά, υπό τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, η τρίτη κατά σειρά πορεία από την πόλη Σέλμα και αφού διάνυσε 80 χιλιόμετρα καταλήγει τέσσερις μέρες αργότερα στην πρωτεύουσα της Αλαμπάμα Μοντγκόμερι, προπύργιο του ρατσισμού. Η πρώτη απόπειρα της πορείας, την Κυριακή 7 Μαρτίου, είχε τερματιστεί άδοξα από την τυφλή αστυνομική βία, μένοντας στην ιστορία ως ¨Ματωμένη Κυριακή". Εκτός του π. Γκουβέλλη, το παρόν στην πορεία της Σέλμα δίνει και Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ιάκωβος, όπως φαίνεται και από το ιστορικό εξώφυλλο του περιοδικού Life της εποχής. Το αίτημα για πλήρη πολιτικά, εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα στους μαύρους της Αμερικής είχε ήδη από το 1963 προσλάβει παγκόσμια απήχηση με την ιστορική πορεία στην Ουάσιγκτον, όπου ο Κινγκ εκφωνεί μπροστά από το μνημείο του Αβρ. Λίνκολν και ενώπιον 250.000 ανθρώπων τον περίφημο λόγο του ¨I have a dream...¨. Για τους αγώνες του υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο Κινγκ θα λάβει το 1964 το Νόμπελ Ειρήνης.)

Άγνοια...

Διαβάσαμε στο διαδίκτυο για μια υποτιθέμενη «έρευνα» του ΟΗΕ, που μεταξύ μας, θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν και αληθινή...

Απ' όλα τα κράτη-μέλη ζητήθηκε το ίδιο πράγμα: «Παρακαλώ να εκφέρετε την τίμια και ειλικρινή γνώμη σας για τη λύση στο πρόβλημα της έλλειψης τροφίμων στον υπόλοιπο κόσμο». Δυστυχώς, η έρευνα απέτυχε. Διότι:

• Στην Αφρική δεν ήξεραν τι σημαίνει «τρόφιμα».
• Στην Ανατολική Ευρώπη δεν ήξεραν τι σημαίνει «τίμια».
• Στην Αγγλία δεν ήξεραν τι σημαίνει «ειλικρινή».
• Στη Δυτική Ευρώπη (που δεν συμπεριλαμβάνει την Αγγλία, που θεωρεί τον εαυτό της έναν κόσμο μόνη της!) δεν ήξεραν τι σημαίνει «έλλειψη».
• Στη Σκανδιναβία δεν ήξεραν τι σημαίνει «πρόβλημα».
• Στην Κίνα δεν ήξεραν τι σημαίνει «γνώμη».
• Στη Μέση Ανατολή δεν ήξεραν τι σημαίνει «λύση».
• Και στις ΗΠΑ δεν ήξεραν τι σημαίνει «υπόλοιπος κόσμος».
  

Λεξιλογικοί «Νόστοι», του Γ. Μπαμπινιώτη

Ο «νόστος», η επιστροφή στην πατρίδα (από το ρήμα νέομαι «επιστρέφω»), δεν χαρακτήρισε μόνο «τη γλυκιά προσμονή τής επιστροφής στην πατρίδα» που κατέληξε στο νόστιμος, αλλά έδωσε και «τον ψυχικό πόνο που γεννάει αυτή η προσμονή», τη νοσταλγία. Και ήταν μάλιστα οι Γάλλοι που κατέφυγαν στις ελληνικές λεξιλογικές πηγές, πλάσσοντας πρώτοι αυτοί το άλγος τού νόστου, το nostalgie. Ετσι, από άλλο δρόμο, η λέξη επέστρεψε στη «λεξιλογική πατρίδα» της.

Η επιστροφή μιας λέξης ως δανείου στη γλώσσα από την οποία ξεκίνησε χαρακτηρίζεται ως αντι-δάνειο, ως επιστροφή δανείου, ως επιστροφή μιας λέξης στη γλώσσα στην οποία γεννήθηκε. Από τις πιο αποκαλυπτικές διαδικασίες λειτουργίας τής γλώσσας στο πεδίο συνάντησης των λαών και των πολιτισμών είναι τα αντιδάνεια. Συνιστούν μαρτυρίες τής περιπέτειας στη ζωή των λέξεων και μαζί παραδείγματα τού πόσο αυτά τα κατεξοχήν πνευματικά δημιουργήματα, που είναι οι λέξεις, εξελίσσονται εννοιολογικά περνώντας από γλώσσα σε γλώσσα, από λαό σε λαό, για να ξαναγυρίσουν συχνά στον τόπο καταγωγής τους πραγματοποιώντας έτσι τον «λεξιλογικό νόστο» τους...

Ο κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης είναι καθηγητής της Γλωσσολογίας, πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, τέως πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Το Βήμα της Κυριακής 19 Σεπτεμβρίου 2009

Ψαύση Θανάτου...

Tο Άγιον Ορος διασχίζεται από δρόμους, αλλά και μονοπάτια· τι προτιμάτε;
Aναμφισβήτητα, τα μονοπάτια, αλλά χρησιμοποιώ αφειδώς και τους δρόμους. Tα μονοπάτια κρύβουν ένα μυστήριο. Προσφέρουν σκιά, έχουν ξέφωτα και σου προκαλούν τη λαχτάρα για αναπάντεχες συναντήσεις· όπως με μια πέτρα καλυμμένη με βρύα, μ' ένα σπάνιο είδος κάμπιας και με τόσο άλλα, που άδηλα ίσως, μπορεί ν' αναμένει η επιθυμία σου. Eπιπλέον, δεν σκονίζεσαι. Aλλωστε, κάθε άνθρωπος έχει το δικό του δρόμο ή μονοπάτι στον κόσμο τούτο.

Ο μοναχισμός είναι δρόμος ή μονοπάτι;
Στενή οδός. Aυτός είναι ο χαρακτήρας όλων των οδών που άγουν στη Bασιλεία του Θεού. Kαι ο μοναχισμός αποτελεί μία οδό έτη περισσότερο στενή, γιατί προορίζεται για έναν. Γι' αυτόν που βαδίζει μόνος προς μόνον. Mονο-πάτι.

Eνώ η ποίηση;

Kαι αυτή μονοπάτι. Δρόμος μοναχικότατος. Aνεξήγητη κλίσις. Δεν μπορείς να εξηγήσεις γιατί έχεις αυτήν την ανάγκη να φιλοτεχνείς· αλλά είναι ζωτική ανάγκη.

Σχετίζονται τα δύο αυτά μονοπάτια;

Ο μοναχισμός δεν οδηγεί στη Bασιλεία του Θεού από μόνος του, παρ' εκτός αν βιώνεται ως μετάνοια μέχρι τελευταίας αναπνοής· δηλαδή, γυρνώντας το νου προς το Θεό, το λόγο του Θεού. Tο ίδιο και η ποίηση. Aλλωστε, και τα δύο έχουν να κάνουν με το λόγο, τη βίωσή του και την έκφρασή του. Kάθε χριστιανός προτρέπεται να διακρίνει «παν ρήμα αργό» από το έγκαιρο. Οποιος ασχολείται με το λόγο ασχολείται και με τη σιωπή.

Tηρείται η σιωπή από τους σημερινούς πνευματικούς ανθρώπους;
Δεν έχουμε μάθει να σιωπούμε όταν γράφουμε. Φωνάζουμε πολύ. H ποίηση, όπως και ο μοναχισμός, έχει να κάνει με την πειθαρχία. Aπό τους περιορισμούς γεννιέται η τέχνη. Aπό τις πολλές ελευθερίες πεθαίνει. Aς έχουμε, όμως, υπ' όψιν ότι ο μοναχισμός είναι η τέχνη των τεχνών.

H ποίηση είναι «ψαύση θανάτου»;

Nαι, γιατί είναι ψαύση ζωής. Οταν πεθαίνεις ζεις. Aυτό έχει να κάνει με το μυστήριο του Σταυρού.

Kαι στον πρόλογο της ποιητικής σας συλλογής «Συμεών Mνήμα», αναφέρεστε στη ζωοποιό νέκρωση.

Eίναι η διαδικασία του αγιασμού. Οσο πεθαίνει το σαρκικό φρόνημα - δηλαδή το φρόνημα το κτητικό, που παραμένει μόνο στο κατ' αίσθηση και όχι δι' αυτής, πέρα απ' αυτή - τόσο σου χαρίζεται η ζωή, ο ίδιος ο Λόγος που είναι πανδαισία, απόλαυση, χαρά, τρυφή. Eνώ το φρόνημα της σαρκός είναι να λατρεύεις το κτίσμα αντί του κτίσαντος.


Ο Ιερομόναχος Συμεών De la Jara γεννήθηκε στην Λίμα του Περού, σπούδασε στο Παρίσι κι έζησε στο Λονδίνο και τις μακρινές Ινδίες. Περιπλανήθηκε σε ηπείρους, πολιτισμούς και θρησκεύματα για να καταλήξει στα μέσα της δεκαετίας του 1970 στο Άγιο Όρος. Από τις εκδόσεις Άγρας κυκλοφορούν οι ποιητικές του συλλογές "Νηφάλιος μέθη", "Συμεών μνήμα" και "Με ιμάτιον μέλαν", ως επακόλουθο της συνάντησης του με τον Έλληνα Λόγο. Για περισσότερο υλικό αναφορικά με την ζωή και το ποιητικό έργο του Ιερομονάχου Συμεών, καθώς και για το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του, πατήστε εδώ

Δεν έφταιγαν οι ίδιοι, του Γιάννη Τριάντη

Ο,τι διάολο και να ήταν από γεννησιμιού της η Αριστερά -υπεροπτική, φαντασμένη, δογματική, συνοφρυωμένη, καχύποπτη, μεμψίμοιρη, εστέτ, μονολιθική- ένα δεν ήταν: γελοία...
Σήμερα, με βασική ευθύνη του Αλαβάνου και του Τσίπρα, το μέρος αυτό της Αριστεράς -το πιο απρόβλεπτο, το πιο ελπιδοφόρο- κατάντησε ρεζίλι των σκυλιών... Ο κόσμος καίγεται, και εκείνοι μαζί με τις αραχνιασμένες παρέες τους -ανανεωτικές, ριζοσπαστικές, κινηματικές- όχι απλώς ομφαλοσκοπούν αλλά κατατρίβονται σε σκιαμαχίες και παιδαριώδεις ανταγωνισμούς. Αφού κατάφεραν να... αναχαιτίσουν την εκπληκτική δυναμική που είχε δημιουργηθεί στο κοινωνικό σώμα, λόγω ύφεσης του παραπαίοντος ΠΑΣΟΚ, οδηγούν τον χώρο της ανοιχτής Αριστεράς στην εκμηδένιση και στο περιθώριο. Αλλά «δεν έφταιγαν οι ίδιοι, τόσοι ήταν», που θα 'λεγε ο Μανόλης Αναγνωστάκης...

Ο Γιάννης Τριάντης επιμελείται στο καθημερινό φύλλο της Ελευθεροτυπίας την στήλη "Ο τύπος των ήλων", ρίχνοντας λοξές (συνήθως εξ αριστερών..) ματιές στην επικαιρότητα και τον τύπο. Ως εκ τούτου μόνο για πολιτική και δημοσιογραφική ιδιοτέλεια δεν μπορεί να κατηγορηθεί το προηγηθέν σχόλιο.

Η στήλη του ενδεχομένως να αποτελεί το πλέον διεισδυτικό σχόλιο της ημέρας στον ελληνικό τύπο.
Ελευθεροτυπία 08/09/2009

Αφρόψαρα του νου...

Από τη στιγμή που ο Χριστιανισμός παύει να είναι πίστη ή τρόπος ζωής -ο άριστος βίος των αρχαίων Ελλήνων- και γίνεται ιδέα, φαντάζει για μένα το ίδιο αν είσαι χριστιανός ή άθεος. Όπως παράλληλα φαντάζει το ίδιο αν είσαι ιδεαλιστής ή υλιστής, σύμφωνα με την ορολογία της νεότερης ευρωπαϊκής φιλοσοφίας. Αφρόψαρα του νου όλα αυτά, που δεν κατεβαίνουν στα μεγάλα βάθη της ζήσης μας…

Τα «Collectanea» του Ζήσιμου Λορεντζάτου, κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Δόμος», σε επιμέλεια Σταύρου Ζουμπουλάκη.

Του αναγνώστη μας Ι. Φρουδαράκη

Βοηθός εν θλίψεσι ταις ευρούσαις ημάς σφόδρα...

Ψαλμός ΜΕ΄

Ο Θεός ημών καταφυγή και δύναμις, βοηθός εν θλίψεσι ταις ευρούσαις ημάς σφόδρα. Δια τούτο ού φοβηθησόμεθα εν τω ταράσσεσθαι την γην και μετατίθεσθαι όρη εν καρδίαις θαλασσών. ’Ηχησαν και εταράχθησαν τα ύδατα αυτών, εταράχθησαν τα όρη εν τη κραταιότητι αυτού. Του ποταμού τα ορμήματα ευφραίνουσι την πόλιν του Θεού· ηγίασε το σκήνωμα αυτού ο Ύψιστος. Ο Θεός εν μέσω αυτής και ού σαλευθήσεται· βοηθησει αυτή ο Θεός το προς πρωί πρωί. Εταράχθησαν έθνη, έκλιναν βασιλείαι, έδωκε φωνήν αυτού ο Ύψιστος, εσαλεύθη η γη. Κύριος των δυνάμεων μεθ’ημών, αντιλήπτωρ ημών ο Θεός Ιακώβ. Δεύτε και ίδετε τα έργα του Θεού, ά έθετο τέρατα επί της γης. Ανταναιρών πολέμους μέχρι των περάτων της γης· τόξον συντρίψει και συνθλάσει όπλον και θυρεούς κατακαύσει εν πυρί. Σχολάσατε και γνώτε, ότι εγώ είμι ο Θεός· υψωθήσομαι εν τοις έθνεσιν, υψωθήσομαι εν τη γη. Κύριος των δυνάμεων μεθ’ημών, αντιλήπτωρ ημών ο Θεός, Ιακώβ.

Ναοί στο σχήμα τ' ουρανού...