Τι είναι η Ανάσταση για όλους εμάς…

Τι είναι η Ανάσταση για όλους εμάς; Ασφαλώς ένα ιστορικό γεγονός. Ο θεμέλιος λίθος του χριστιανικού οικοδομήματος. Για τους θεολόγους ένα βασικό «κλειδί» ερμηνείας της πίστεως και της λατρείας. Το γεγονός που χωρίς την κατανόηση και την βιωματική μας ενασχόληση μ’ αυτό, αδυνατούμε να αντιληφθούμε και τις πιο «απλές» αρχές και αλήθειες της χριστιανικής διδασκαλίας, έτσι που ο Παύλος θα αναφωνήσει "ει δε Χριστός ουκ εγήγερται, ματαία ημων η πίστις…".

Μέσα από μια σύντομη περιήγηση στην υμνογραφία του Μ. Σαββάτου ανακαλύπτουμε αρκετές ακόμη οδούς προσέγγισης…

Η Ανάσταση είναι σημείο δικαιοσύνης, προτύπωση κατ’ άλλους της μελλούσης κρίσεως, "Ανάστα ο θεός, κρίνον την γην…". Δίνει ένα εντελώς διαφορετικό νόημα στον έννοια του θανάτου, "Χριστός ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας…"

Είναι η τήρηση της Υπόσχεσης, "Αναστάς ο Ιησούς από του τάφου, καθώς προείπεν…"

Αποτελεί σημείο συγχώρεσης, "Συγχωρήσωμεν πάντα τη αναστάσει και ούτω βοήσωμεν, Χριστός Ανέστη…"

Αλλά μήπως είναι και το καθαρτήριο γεγονός της ζωής μας; Ο κενωτικός τρόπος της αυτουποταγής και της ταπείνωσης; "Καθαρθώμεν τας αισθήσεις και οψόμεθα τω απροσίτω φωτί της αναστάσεως…"

Άρα είναι και Φως… "Η Ανάστασίς σου, Χριστέ Σωτηρ, άπασαν εφώτισε την οικουμένην…" Συμβολίζει την των δαιμόνων νέκρωση, "Αναστήτω ο θεός και διασκορπισθήτωσαν οι εχθροί αυτού…" και υμνεί την νίκη επί της φθοράς, "Αλλά του Άδου καθείλες την δύναμιν και ανέστης ως νικητής…"

Η Ανάσταση είναι Ζωή... "Ανέστη Χριστός και νεκρός ουδείς επί μνήματος…". Ασφαλώς η Ανάσταση είναι γεγονός αφάτου χαράς, "Δεύτε πάντες οι πιστοί προσκυνήσωμεν την του Χριστού αγίαν ανάστασιν, ιδού γάρ ήλθε δια του σταυρού χαρά εν όλω τω κόσμω…" Μιας χαράς που κατά τον θείο Νικόδημο τον Αγιορείτη, περιγράφει λαμπρώς, το λαμπρόν της Λαμπράς ημέρας… "Αναστάσεως ημέρα λαμπρυνθώμεν λαοί, Πάσχα, Κυρίου Πάσχα…"
Χαίρετε, ότι Χριστός Ανέστη…

Θ.Μ.

Η Παναγία της εντατικής: μια ξεχωριστή εμπειρία

Τον περασμένο Απρίλη υποβλήθηκα σε μια πολύ σοβαρή χειρουργική επέμβαση. Χρειάστηκε στη συνέχεια να παραμείνω για λίγο στη μονάδα εντατικής νοσηλείας του νοσοκομείου.

Δεν ξέρω πόσοι έχουν την εμπειρία νοσηλείας σε μια τέτοια μονάδα! Με συνεχή ιατρική παρακολούθηση, βρίσκεσαι σε ένα χώρο αποκλεισμένο για τους άλλους, εκτός από το ιατρικό και το νοσηλευτικό προσωπικό. Για πολύ λίγο χρόνο, δύο φορές τη μέρα, επιτρέπονται κάποιες επισκέψεις.

Σ’ αυτές τις συνθήκες εκείνος που νοσηλεύεται, όπως είναι φυσικό, διακατέχεται από ένα έντονο συναίσθημα απομόνωσης. Μερικές φορές τον πλημμυρίζει μάλιστα η αίσθηση της εγκατάλειψης. Είναι δύσκολο να περιγράψει κανείς με λόγια αυτά τα συναισθήματα. Στις ατέλειωτες ώρες της μοναξιάς, πολλές σκέψεις κατακλύζουν το μυαλό του αρρώστου και κάποια ερωτήματα τον απασχολούν.

Πολύ δύσκολα θα ξανάφερνα αυτή τη στιγμή στο νου μου τις σκέψεις και τα ερωτήματα, που με διακατείχαν όλο αυτό το διάστημα.

Ένα είναι βέβαιο: η έντονη αίσθηση της μοναξιάς που είχε καταλάβει τη σκέψη μου και ταλάνιζε την ψυχή μου.

Προσπάθησα να διατηρήσω την επαφή μου με τη ζωή, ξαναφέρνοντας στο νου μου όμορφες στιγμές από τα προηγούμενα χρόνια. Η προσπάθεια κάτι απέδωσε στην αρχή. Ύστερα όμως από λίγο με κατέκλυσε πάλι το συναίσθημα της μοναξιάς και της εγκατάλειψης.

Όπως ήμουν ξαπλωμένος στο κρεβάτι, κοιτάζοντας σχεδόν πάντοτε το ταβάνι του δωματίου, άρχισα να περιφέρω το βλέμμα μου γύρω - τριγύρω. Και ξαφνικά ανακάλυψα στον απέναντι τοίχο, στην επάνω αριστερή γωνία του, μια εικόνα της Παναγίας που στην αγκαλιά της κρατούσε τον Χριστό. Κάποιος καλός άνθρωπος την είχε τοποθετήσει εκεί.

Από τη στιγμή αυτή ἡ Παναγία μας έγινε η συντροφιά μου. Αυτή η απλή εικόνα, που δεν είχε ιδιαίτερη καλλιτεχνική αξία, ήταν μια πόρτα που με οδήγησε κοντά στην Παναγία. Κατανόησα καλλίτερα τότε τι πάει να πει ότι η «τιμή της εικόνος επί το πρωτότυπον διαβαίνει», όπως λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας μας.

Συναισθήματα, σκέψεις, αγωνίες μου έγιναν αντικείμενο εκμυστηρεύσεων μου στην Παναγία. Εκείνη φαινόταν πως με άκουε. Φυσικά δεν μου μιλούσε, έδειχνε όμως ότι κατανοούσε την αγωνία μου. Έτσι μια ατμόσφαιρα γαλήνης και ηρεμίας επικράτησε σιγά – σιγά και ανεπαίσθητα στην τρικυμισμένη ψυχή μου.

Οι ατέλειωτες ώρες της παραμονής μου στην εντατική έπαψαν να είναι πια εφιαλτικές. Είχα την αίσθηση πως κάποιος, που με αγαπούσε πολύ, βρισκόταν δίπλα μου. Ένοιωθα το ζεστό χάδι από το χέρι ενός δικού μου ανθρώπου, στο ξερό και φλεγόμενο από τον πυρετό μέτωπό μου.

Τώρα μακριά από τη δοκιμασία που τότε πέρασα, ξαναφέρνω με συγκίνηση στο νου μου εκείνες τις στιγμές της επικοινωνίας μου με την Παναγία μας.

Αυτή η επικοινωνία, καθώς την αναπολώ, με κάνει να θυμάμαι με συγκίνηση κάποιες άλλες, ανάλογες, στιγμές. Τότε που προσκύνησα την εικόνα του Άξιον Εστίν στο Πρωτάτο του Αγίου Όρους ή της Παναγίας του Σουμελά στο Βέρμιο, της Μεγαλόχαρης στην Τήνο, της Εκατονταπυλιανής στην Πάρο, της Παναγίας του Μεγάλου Σπηλαίου στα Καλάβρυτα, της Παναγίας του Κύκου στην Κύπρο, της Παναγίας της Ιεροσολυμίτησας στα Ιεροσόλυμα, της Παναγίας της βοήθειας στη Χίο.

Οι αναμνήσεις αυτές, αλλά ιδιαίτερα η εμπειρία μου από την Παναγία της εντατικής, αισθάνομαι πως με έχουν συνδέσει στενά με την εικόνα της Παναγίας. Έτσι τώρα μπορώ να νοιώσω καλλίτερα γιατί τόσο πολλοί άνθρωποι, σε δύσκολες στιγμές της ζωής τους, στην Παναγία προσφεύγουν και αυτήν επικαλούνται, προσευχόμενοι μπροστά στην εικόνα της. Καταλαβαίνω τώρα τον Κολοκοτρώνη που, όταν τον εγκατέλειψαν οι σύντροφοί του, στην Παναγία προσέφυγε και προσευχήθηκε στο πιο κοντινό ερημοκλήσι.

Βιώνοντας όλα αυτά, ειλικρινά και με όλη μου την αγάπη, δεν μπορώ να κατανοήσω πώς υποστηρίζεται από κάποιους, αξιόλογους νομικούς, ότι πρέπει να κατεβάσουμε τις εικόνες από τους δημόσιους χώρους, για το λόγο ότι προσβάλλουν τη θρησκευτική ελευθέρια κάποιων συμπολιτών μας, που είναι άπιστοι ή αλλόθρησκοι. Κανένας μας δεν νομίζω πως αμφισβητεί τη θρησκευτική ελευθέρια του οποιουδήποτε. Αδυνατώ να φανταστώ ότι μπορεί να υπάρχει άνθρωπος λογικός, που να θέλει να επιβάλλει στον άλλον τις δίκες του θρησκευτικές απόψεις. Η θρησκευτική ελευθερία είναι ένα θεμελιώδες δικαίωμα απόλυτα σεβαστό σε μια δημοκρατική κοινωνία. Η πίστη ή η απιστία δεν παύει να είναι αυστηρά προσωπική υπόθεση του καθενός. Θα ήταν όμως αδιανόητο να φτάναμε στο άλλο άκρο και έτσι να φαλκιδεύαμε αντιθέτως τη θρησκευτική ελευθέρια των άλλων πολιτών.

Δεν αντιλαμβάνομαι, πως η ύπαρξη των θρησκευτικών συμβόλων μπορεί, αυτή καθεαυτή, να προσβάλλει τη θρησκευτική ελευθερία εκείνων που έχουν διαφορετικό πιστεύω ή δεν πιστεύουν σε τίποτα. Δεν νομίζω πως θέλει κανείς να τους επιβάλλει να σεβαστούν τα σύμβολα αυτά, ούτε να γίνουν οπαδοί μιας συγκεκριμένης θρησκείας.

Άλλωστε οι συνταγματικοί ή οι διεθνείς κανόνες που θεσπίζουν τη θρησκευτική ελευθέρια, δεν μπορεί, κατά πως έλεγε ο Αριστόβουλος Μάνεσης, να ερμηνεύονται ερήμην της κοινωνικής πραγματικότητας. Εκτός και αν κάποιοι, χωρίς να μας ερωτήσουν, θέλουν να «μας επιβάλουν» (ντέ και καλά) «να θεωρούμε άξιο λόγου μόνο ότι είναι εφάμιλλο των ευρωπαϊκών», όπως το σατίριζε ο Τσαρούχης και το επισημαίνει ο Γιανναράς.

H εμπειρία μου από τη μονάδα εντατικής νοσηλείας, με έχει συνδέσει στενά με την εικόνα της Παναγίας. Σαν ένας απλός πολίτης, όπως όλοι οι άλλοι, δικαιούμαι - νομίζω - να έχω και να αναρτώ (κατ΄ιδίαν ή και δημόσια) τις εικόνες της Εκκλησίας μου. Και μέσω αυτών να ανάγομαι στα εικονιζόμενα σ’ αυτές ιερά πρόσωπα. Χωρίς να με διακατέχει οποιοσδήποτε φανατισμός, δεν θα επιτρέψω να μου φαλκιδεύσουν το δικαίωμά μου αυτό, που το βίωσα υπό τραγικές μάλιστα περιστάσεις.

Θα παρακαλούσα όσους σκέπτονται διαφορετικά, και των οποίων τις ιδέες απόλυτα σέβομαι, να σκεφθούν τα πράγματα και με αυτή την οπτική γωνία. Τους εύχομαι ειλικρινά και ολόψυχα, να μη έχουν ποτέ τους τη δική μου εμπειρία της μονάδας εντατικής νοσηλείας.

+ Ευάγγελος Κρουσταλάκης
Πρωτοχρονιά του 2007
Εορτή της περιτομής του Κυρίου
και μνήμη του Μεγάλου Βασιλείου
(Το κείμενο δόθηκε από τον ίδιο στον
Ευροκλύδωνα λίγο πριν το θάνατό του)

Όσα πραγματικά πρέπει να ξέρω, τα έμαθα στο νηπιαγωγείο...

Κάθε Άνοιξη, για πολλά χρόνια, έβαζα σκοπό να γράψω μια προσωπική έκθεση πίστης: ένα «Πιστεύω». Όταν ήμουν νέος, η έκθεση αυτή έπιανε πολλές σελίδες, στην προσπάθειά μου να καλύψω κάθε θέμα, χωρίς ασαφείς πτυχές. Έμοιαζε σαν απόφαση ανώτατου δικαστηρίου, σαν να μπορούσαν οι λέξεις να λύσουν όλες τις αντιθέσεις σχετικά με το νόημα της ύπαρξης.

Το πιστεύω έγινε συντομότερο τα τελευταία χρόνια – άλλοτε κυνικό, άλλοτε κωμικό, άλλοτε ήπιο –, συνέχισα όμως να δουλεύω πάνω σ’ αυτό. Πρόσφατα κάθισα να γράψω αυτές τις προσωπικές σκέψεις σε μια μόνο σελίδα, με απλά λόγια, έτσι που να μπορεί να γίνει εντελώς κατανοητός ο απλοϊκός ιδεαλισμός που υπονοούσαν.

Η έμπνευση της βραχυλογίας μου ήρθε σ’ ένα βενζινάδικο. Όταν γέμισα το ρεζερβουάρ ενός παλιού αυτοκινήτου με σούπερ βενζίνη, που έχει υψηλή περιεκτικότητα σε οκτάνια, το σαραβαλάκι μου δεν μπορούσε να τη χρησιμοποιήσει και άρχισε να δυσανασχετεί, να τσιρίζει στα σταυροδρόμια και να ρεύεται στις κατηφόρες. Κατάλαβα. Το μυαλό μου και το πνεύμα μου πάθαιναν το ίδιο πότε-πότε, εξαιτίας μιας υπέρ-περιεκτικής πληροφόρησης. Άρχισα να παθαίνω υπαρξιακές κρίσεις, να τσιρίζω στα σταυροδρόμια όπου έπρεπε να γίνουν επιλογές ζωής και να συνειδητοποιώ ότι γνώριζα άλλοτε περισσότερα και άλλοτε λιγότερα, απ’ όσα πραγματικά χρειάζονταν. Η φιλοσοφημένη ζωή δεν είναι πικνίκ.

Κατάλαβα τότε πως ήξερα ήδη περισσότερα απ’ όσα ήταν απαραίτητα για να ζήσω μια ζωή γεμάτη νόημα, ότι δεν ήταν όλα τόσο πολύπλοκα. Το ξέρω. Και το ήξερα εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Να το κάνεις όμως πράξη, ε, αυτό είναι μια άλλη ιστορία, έτσι δεν είναι; Ορίστε λοιπόν το «Πιστεύω» μου:

ΟΣΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΩ για το πώς να ζω, τι να κάνω και πώς να είμαι, τα έμαθα στο νηπιαγωγείο. Αυτά είναι τα πράγματα που έμαθα:

-Να μοιράζεσαι τα πάντα.

-Να παίζεις τίμια.

-Να μη χτυπάς τους άλλους.

-Να βάζεις τα πράγματα εκεί που τα βρήκες.

-Να καθαρίζεις τις τσαπατσουλιές σου.

-Να μην παίρνεις τα πράγματα που δεν είναι δικά σου.

-Να λες συγγνώμη, όταν πληγώνεις κάποιον.

-Να πλένεις τα χέρια σου πριν από το φαγητό.

-Να κοκκινίζεις.

-Ζεστά κουλουράκια και κρύο γάλα κάνουν καλό.

-Να ζεις μία ισορροπημένη ζωή· να μαθαίνεις λίγο, να σκέπτεσαι λίγο, να σχεδιάζεις, να ζωγραφίζεις, να τραγουδάς, να χορεύεις, να παίζεις και να εργάζεσαι κάθε μέρα από λίγο.

-Να παίρνεις έναν υπνάκο το απόγευμα.

-Όταν βγαίνεις έξω στον κόσμο, να προσέχεις την κίνηση, να κρατιέσαι από το χέρι και να μένεις μαζί με τους άλλους.

-Να αντιλαμβάνεσαι τα θαύματα. Να θυμάσαι το μικρό σπόρο μέσα στο δοχείο από φελιζόλ. Οι ρίζες πάνε προς τα κάτω και το φυτό προς τα πάνω· κανείς πραγματικά δεν ξέρει πώς και γιατί, αλλά όλοι μας μοιάζουμε σ’ αυτό.

-Τα χρυσόψαρα, τα χάμστερς, τα άσπρα ποντίκια, ακόμη κι ο μικρός σπόρος μέσα στο πλαστικό δοχείο, όλα πεθαίνουν. Το ίδιο και εμείς.

Όλα όσα πρέπει να ξέρετε βρίσκονται κάπου εδώ μέσα. Ο χρυσός κανόνας, η αγάπη και οι βασικές αρχές υγιεινής· η οικολογία, η πολιτική, η ισότητα και η υγιεινή ζωή.

Πάρτε μία απ’ αυτές τις συμβουλές, εκφράστε τη με επιτηδευμένη ορολογία ενηλίκων και εφαρμόστε την στην οικογενειακή σας ζωή, στην εργασία σας, στην κυβέρνησή σας, στον κόσμο σας· θα παραμείνει αληθινή, ξεκάθαρη, σταθερή. Σκεφτείτε πόσο καλύτερος θα ήταν ο κόσμος, αν όλοι εμείς – όλοι οι άνθρωποι – τρώγαμε γάλα με κουλουράκια γύρω στις τρεις το απόγευμα και μετά ξαπλώναμε κάτω από τις κουβέρτες για έναν υπνάκο. Ή, αν όλες οι κυβερνήσεις είχαν ως βασική αρχή να βάζουν πάντα τα πράγματα εκεί που τα βρήκαν και να καθάριζαν τις τσαπατσουλιές τους.

Είναι ακόμη αλήθεια, ανεξάρτητα από την ηλικία σας, πως όταν βγαίνετε έξω στον κόσμο είναι καλύτερα να κρατιέστε από το χέρι και να μένετε μαζί με τους άλλους…

Από το ομώνυμο βιβλίο του Robert Fulghum